Autor: Piotr Mazur

Przedmiot: filozofia

Temat: Szkoła stoicka

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, uczniowie klasy I liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej,

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

Cele lekcji. Uczeń:

• wyjaśnia pochodzenie pojęcia „stoicyzm”;

• opisuje główne cechy etyki stoików;

• charakteryzuje postawy, które spełniają stoickie kryteria etyczności.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• analiza i interpretacja tekstów;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• debata;

• mapa myśli;

• burza mózgów.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w emateriale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Burza mózgów. Uczniowie zapisują na kartkach po trzy skojarzenia ze słowem – stoicyzm. Nauczyciel zadaje pytanie nakierowujące na relacje między nimi. Uczniowie wspólnie formułują potoczne pojęcie stoicyzmu.

3. Dyskusja wokół tematu: Człowiek stoicki dzisiaj. Charakterystyka jego postaw.

Faza realizacyjna

1. Praca z tekstem. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Wspólne omówienie przedstawionych pojęć i stanowisk filozoficznych.

2. Praca z multimedium. Tworzenie mapy myśli. Szkielet mapy oraz wskazówki są wyświetlone lub narysowane na tablicy. Uczniowie tworzą mapę porządkującą najważniejsze pojęcia wynikające z założeń etyki stoickiej. Nauczyciel koryguje i uzupełnia informacje.

3. Debata z wykorzystaniem metody „śnieżnej kuli”. Każdy z uczniów wymyśla pytanie, które chciałby zadać współczesnym stoikom. Propozycje pytań wyświetlane są na tablicy interaktywnej. Uczniowie po lekturze propozycji dobierają się w pary i uzgadniają wspólnie drugą wersję pytań. Wersje te również zostają podane na tablicy. Po lekturze uczniowie łączą się w grupy czteroosobowe i uzgadniają kolejne wersje pytań.Procedura trwa aż do momentu, gdy pozostaną tylko dwie grupy i zostaną tylko dwie uzgodnione wersje, wówczas nauczyciel ogłasza debatę przedstawicieli grup, których zadaniem jest prezentacja i jak najlepsze uzasadnienie własnej wersji. Zwycięzcę wyłania się drogą głosowania.

4. Realizacja zadań interaktywnych z e‑materiału wskazanych przez nauczyciela.

Faza podsumowująca

Lekcję podsumowuje chętny uczeń oraz nauczyciel, odwołując się do celów lekcji.

Praca domowa

Zastanów się i napisz własnymi słowami odpowiedź na pytanie: Na czym polega stoicka filozofia samokontroli?

Materiały pomocnicze:

• Łukasz Marcińczak, „Stoicki mędrzec, czyli apostoł Rozumu”, „Colloquia Communia” 2003, nr 1, s. 224‑239.

• Tomasz Mazur, Współczesna praktyka stoicka, w: „Przegląd Filozoficzny” 2010, nr 2, s. 235‑250. 

• Tomasz Mazur, O stawaniu się stoikiem. Czy jesteście gotowi na sukces?, Warszawa 2014.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Nauczyciel może wykorzystać mechanizm mapy myśli do podsumowania lekcji.