Dla nauczyciela
Autor: Piotr Mazur
Przedmiot: filozofia
Temat: Szkoła stoicka
Grupa docelowa:
III etap edukacyjny, uczniowie klasy I liceum, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,
kompetencje obywatelskie,
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej,
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
Cele lekcji. Uczeń:
wyjaśnia pochodzenie pojęcia „stoicyzm”;
opisuje główne cechy etyki stoików;
charakteryzuje postawy, które spełniają stoickie kryteria etyczności.
Cele operacyjne. Uczeń:
rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;
dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;
identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach.
Strategie nauczania:
konstruktywizm.
Metody i techniki nauczania:
analiza i interpretacja tekstów;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
debata;
mapa myśli;
burza mózgów.
Formy zajęć:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w emateriale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg zajęć:
Faza wstępna
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Burza mózgów. Uczniowie zapisują na kartkach po trzy skojarzenia ze słowem – stoicyzm. Nauczyciel zadaje pytanie nakierowujące na relacje między nimi. Uczniowie wspólnie formułują potoczne pojęcie stoicyzmu.
Dyskusja wokół tematu: Człowiek stoicki dzisiaj. Charakterystyka jego postaw.
Faza realizacyjna
Praca z tekstem. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Wspólne omówienie przedstawionych pojęć i stanowisk filozoficznych.
Praca z multimedium. Tworzenie mapy myśli. Szkielet mapy oraz wskazówki są wyświetlone lub narysowane na tablicy. Uczniowie tworzą mapę porządkującą najważniejsze pojęcia wynikające z założeń etyki stoickiej. Nauczyciel koryguje i uzupełnia informacje.
Debata z wykorzystaniem metody „śnieżnej kuli”. Każdy z uczniów wymyśla pytanie, które chciałby zadać współczesnym stoikom. Propozycje pytań wyświetlane są na tablicy interaktywnej. Uczniowie po lekturze propozycji dobierają się w pary i uzgadniają wspólnie drugą wersję pytań. Wersje te również zostają podane na tablicy. Po lekturze uczniowie łączą się w grupy czteroosobowe i uzgadniają kolejne wersje pytań.Procedura trwa aż do momentu, gdy pozostaną tylko dwie grupy i zostaną tylko dwie uzgodnione wersje, wówczas nauczyciel ogłasza debatę przedstawicieli grup, których zadaniem jest prezentacja i jak najlepsze uzasadnienie własnej wersji. Zwycięzcę wyłania się drogą głosowania.
Realizacja zadań interaktywnych z e‑materiału wskazanych przez nauczyciela.
Faza podsumowująca
Lekcję podsumowuje chętny uczeń oraz nauczyciel, odwołując się do celów lekcji.
Praca domowa
Zastanów się i napisz własnymi słowami odpowiedź na pytanie: Na czym polega stoicka filozofia samokontroli?
Materiały pomocnicze:
Łukasz Marcińczak, „Stoicki mędrzec, czyli apostoł Rozumu”, „Colloquia Communia” 2003, nr 1, s. 224‑239.
Tomasz Mazur, Współczesna praktyka stoicka, w: „Przegląd Filozoficzny” 2010, nr 2, s. 235‑250.
Tomasz Mazur, O stawaniu się stoikiem. Czy jesteście gotowi na sukces?, Warszawa 2014.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać mechanizm mapy myśli do podsumowania lekcji.