Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Rok 1956 – poznański Czerwiec i polski Październik

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia przyczyny wydarzeń w Poznaniu w czerwcu 1956 r. i opisuje ich przebieg;

• tłumaczy wpływ tajnego referatu Chruszczowa oraz wydarzeń w Poznaniu na proces liberalizowania systemu komunistycznego w Polsce w 1956 r.;

• wyjaśnia znaczenie takich pojęć jak polski Czerwiec, polski Październik, odwilż gomułkowska, natolińczycy, puławianie;

• opisuje przejawy odwilży gomułkowskiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Rok 1956 – poznański Czerwiec i polski Październik”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia. Prosi również o wykonanie ćwiczenia 1 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Nauczyciel poleca, aby dwójka chętnych albo wskazanych uczniów (mogą być również dwie małe grupy uczniowskie do trzech osób każda) przygotowała prezentacje na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Dzieli zagadnienia: pierwszy uczeń (albo zespół) opracowuje temat poznańskiego Czerwca, drugi – polskiego Października.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi ucznia lub uczennicę o przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. kto zapoznał się z udostępnionym e‑materiałem i wykonał ćwiczenie. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów dotyczących przebiegu wydarzeń Czerwca i Października ’56. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

2. Praca z multimedium („Audiobook”). Nauczyciel poleca jednej osobie, aby przeczytała polecenie 1: „Wyjaśnij, jak Władysław Gomułka wyobrażał sobie demokratyzację państwa. Jaką rolę wyznaczył Polskiej Zjednoczonej Partii Robotniczej i obywatelom?”. Następnie odtwarza nagranie. Po jego wysłuchaniu uczniowie w parach przygotowują odpowiedź. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie się do niej ustosunkowują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje,

3. Nauczyciel, nawiązując do polecenia 3, zadaje uczniom pytania: Z czego mogło wynikać tak szerokie poparcie dla Gomułki w październiku 1956 r.? Czy władzy rzeczywiście chodziło o liberalizację systemu i zmiany? Uczniowie przedstawiają swoje propozycje wraz z argumentami, krótko dyskutują, nauczyciel kontroluje przebieg dyskusji.

4. Na koniec tej części nauczyciel przypomina przebieg wydarzeń na Węgrzech w 1956 r. Prosi uczniów, aby przedstawili różnice między wydarzeniami w czerwcu 1956 r. w Polsce a tymi na Węgrzech w październiku 1956 r. (ćwiczenie 8). Wskazana osoba przedstawia odpowiedź, następuje weryfikacja jej poprawności na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie podsumowują swoją wiedzę z wykorzystaniem mapy myśli. Nauczyciel dzieli uczniów na grupy do czterech uczniów, a następnie przydziela poszczególnym zespołom zagadnienia: „Polski Czerwiec 1956” albo „Polski Październik 1956”. Każda grupa na środku kartki A4 wpisuje wskazane główne hasło i rysuje gałęzie mapy. Powinny rozchodzić się promieniście i rozdzielać na kolejne gałęzie. Słowa, które zostaną umieszczone nad gałęziami, powinny być słowami kluczami, które wyrażają istotę myśli lub zagadnienia. Po wykonaniu pracy nauczyciel prosi o omówienie mapy myśli przedstawicieli dwóch wybranych (różniących się zagadnieniem) grup.

2. Nauczyciel ocenia pracę osób przygotowujących prezentacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia 4, 5 i 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Centrum władzy. Protokoły posiedzeń kierownictwa PZPR. Wybór z lat 1949–1970, oprac. A. Dudek, A. Kochański, K. Persak, Warszawa 2000.

Poznański Czerwiec 1956, red. S. Jankowiak, A. Rogulska, Warszawa 2002.

E. Makowski, Poznański Czerwiec 1956 – pierwszy bunt społeczeństwa w PRL, Poznań 2001.

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1998.

Teka edukacyjna „Poznański Czerwiec 1956”: materiały dla ucznia; dostępny na stronie poznan.ipn.gov.pl

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 5 –ilustracja 1: Czołgi na opustoszałym placu Stalina; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 – ilustracja 2: Manifestacja na ul. Czerwonej Armii; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 – ilustracja 3: Ulica Kochanowskiego; wynoszenie rannego spod ognia z gmachu Wojewódzkiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Publicznego; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 – ilustracja 4: „Proces dziewięciu”; domena publiczna, Wikimedia Commons.