Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Władza ludu. Społeczeństwo i instytucje demokratyczne Aten

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy: III. Świat starożytnych Greków.

Uczeń:

porównuje organizację społeczeństwa Aten i Sparty oraz formy ustrojowe greckich polis;

Zakres rozszerzony: III. Świat starożytnych Greków.

Uczeń:

ocenia funkcjonowanie demokracji w Atenach czasów Peryklesa;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia cztery instytucje, na których opierała się demokracja ateńska;

• ocenia, czy losowanie jest sprawiedliwym sposobem wyboru urzędników;

• rozstrzyga, czy starożytne Ateny rzeczywiście były „kolorowym płaszczem w kwiatki”;

• ustala, kim był Demos Pnyksowiec.

Strategie nauczania:

• lekcja odwrócona,

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów,

• elementy dramy,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• dyskusja.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• flipchart i marker,

• pudełko,

• kartki do losowania.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Tydzień przed lekcją nauczyciel tworzy trzy grupy cztero-, pięcioosobowe (w zależności od liczebności klasy), które wybierają spośród siebie lidera. Na podstawie multimedium zawartym w e‑podręczniku oraz różnych dostępnych źródeł przygotowują:

grupa 1 – wiadomości dotyczące Ateńczyków (kto nim zostawał, przywileje, obowiązki itd.);

grupa 2 – dostępne informacje związane z metojkami (kim byli, prawa i obowiązki itd.);

grupa 3 – informacje dotyczące niewolników w Grecji: jaką pełnili funkcję (gdzie pracowali), jakie mieli prawa, gdzie mogli szukać schronienia.

Sposób prezentacji jest dowolny: elementy dramy, multimedialny, w formie plakatu.

Faza wstępna

1. Nauczyciel przedstawia uczniom temat i cele lekcji.

2. Nauczyciel poleca, aby uczniowie, którzy nie biorą udziału w prezentacji, w parach lub indywidualnie zapisali na kartkach pytania, jakie im się nasuwają. Po wysłuchaniu wszystkich grup kartki należy wrzucić do pudełka.

3. Na tablicy prowadzący umieszcza tabelę, w której wypisywane będą wady i zalety życia publicznego w Atenach.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel prosi poszczególne grupy, aby przygotowały się do prezentacji.

2. Uczniowie przedstawiają przygotowane przez siebie tematy – prezentują poszczególne grupy z wykorzystaniem elementów dramy.

3. Nauczyciel wyznacza dla każdej z grup czas na prezentację: 4‑5 min. W sumie 15 min. dla trzech grup.

4. Po wszystkich prezentacjach nauczyciel prosi, aby osoby, które nie brały w nich udziału, według umowy wrzuciły kartki z pytaniami do pudełka.

5. Nauczyciel prosi, aby uczniowie uważnie obejrzeli film z zasobów multimedium, a następnie zastanowili się i odpowiedzieli na pytania: Jakie były zalety i wady życia publicznego w Atenach? Jak oceniasz wybieranie urzędników w drodze  losowania?

6. Uczniowie uzasadniają i uzupełniają swoje wypowiedzi, w razie konieczności nauczyciel koryguje odpowiedzi uczniów – dyskusja. (Podczas wypowiedzi uczniów uzupełniana jest tabela przedstawiająca wady i zalety życia publicznego w Atenach).

7. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia wskazane przez nauczyciela, a następnie podają poprawne odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Na koniec nauczyciel losuje kartki i zapisane na nich pytania zadaje uczniom.

2. Osoby, które przygotowywały prezentacje, oraz te, które były najaktywniejsze zostają ocenione. Nauczyciel dokonuje również oceny słownej pracy klasy.

Praca domowa:

1. Wykonanie pozostałych ćwiczeń lub wybranych przez nauczyciela.

2. Wykonaj polecenia do filmu.

Polecenie 1: Porównaj demokrację ateńską ze współczesną.

Polecenie 2: Ideały a praktyka. Oceń funkcjonowanie demokracji ateńskiej.

Materiały pomocnicze:

Arystofanes, Osy, w. 300–303, tłum. J. Ławińska‑Tyszkowska.

Arystofanes, Rycerze, w. 40–44, tłum. J. Ławińska‑Tyszkowska.

B. Bravo, M. Węcowski, E. Wipszycka, A. Wolicki, Historia starożytnych Greków, t. 2, Warszawa 2009, s. 429.

Demostenes, Przeciw Meidiasowi, ust. 95.

Izokrates 7, 54, tłum. R. Kulesza.

Platon, Państwo, 557c, tłum. W. Witwicki.

Plutarch, Żywot Peryklesa, rozdz. 37, tłum. M. Brożek.

Słownika kultury antycznej pod red. R. Kuleszy, Warszawa 2012.

Tukidydes, Wojna peloponeska, ks. II, rozdz. 37, tłum. K. Kumaniecki.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Lekcję można rozpocząć od obejrzenia filmu z zasobów multimedialnych, który byłyby wprowadzeniem do tematu.