Imię i nazwisko autora:

Andrzej Kajetan Wróblewski, Włodzimierz Natorf

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Gdyby Piotr Curie nie wpadł był pod furgon…

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; rozszerzenie zapisów podstawy programowej.

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
15) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu;
16) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii;
17) przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
17) przedstawia wybrane informacje z historii odkryć kluczowych dla rozwoju fizyki;
18) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii;
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. omówi życiorys i dokonania Marii Skłodowskiej‑Curie;

2. przeanalizuje wybrane aspekty najważniejszych jej odkryć;

3. przedstawi wyobrażony przebieg naukowego życiorysu małżonków Curie w hipotetycznej sytuacji, w której Piotr nie zginąłby w 1906 r.

Strategie nauczania:

strategia odwróconej klasy, nauczanie wyprzedzające

Metody nauczania:

dyskusja uczniowska kierowana przez nauczyciela, elementy burzy mózgów

Formy zajęć:

wspólna praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne:

monitor lub tablica interaktywna (ewentualnie komputer z rzutnikiem), dostęp do Internetu

Materiały pomocnicze:

niniejszy e‑materiał

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

Na poprzedniej lekcji nauczyciel zlecił uczniom zapoznanie się z e‑materiałem. W szczególności, zlecił wykonanie poleceń powiązanych z audiobookiem oraz ćwiczenia 6. Zapowiedział też temat i specyfikę obecnej lekcji prosząc, by uczniowie przygotowali się do dyskusji.
Na lekcji nauczyciel prosi uczniów, by wykonali pierwsze pięć ćwiczeń, jako „rozgrzewkę” do dyskusji.
Na ekranie zostaje wyświetlone ćwiczenie 6, jako sygnał do rozpoczęcia dyskusji.
Nauczyciel przypomina uczniom, że zgodnie z metodologią historii, tworzenie alternatywnych wersji przebiegu dziejów w oparciu o pytanie „Co by było gdyby…” nie jest uznawane za działalność naukową. Jednak wyobrażanie sobie takiego alternatywnego przebiegu może być cennym sposobem na poznawanie i analizowanie wybranych elementów rzeczywistości.

Faza realizacyjna

Uczniowie proponują różne możliwe drogi rozwoju działalności naukowej i publicznej małżonków Curie po 1906 r. Trzymają się przy tym zasady, że każda droga musi w logiczny sposób wynikać z tendencji określonej przez wydarzenia na kilka lat przed wypadkiem Piotra oraz mieć luźny choćby związek z realnymi działaniami Marii:
- praca naukowa nad otrzymaniem metalicznego radu oraz polonu, zwieńczona drugą nagrodą Nobla;
- praca dydaktyczna i stanowisko na Sorbonie;
- zabieganie o utworzenie Instytutu Radowego w Paryżu i działalność organizacyjna w tym Instytucie;
- działalność podczas I wojny Światowej;
- inne aspekty działalności publicznej.
Nauczyciel porządkuje i systematyzuje dyskusję, dbając o jej poziom merytoryczny. Zachęca uczniów do poważnego podejścia do zagadnienia, nie wykluczając jednocześnie „kontrolowanego puszczania wodzy fantazji” – czyli myślenia nieschematycznego, cechującego tzw. burzę mózgów.
Uzgodnione pomysły na kolejne etapy działalności małżonków Curie zostają zapisane na tablicy.

Faza podsumowująca

Nauczyciel podsumowuje dyskusję, komentując wielość możliwych, ciekawych rozstrzygnięć problemu będącego tematem lekcji; unika przy tym rozstrzygania ewentualnych spornych kwestii. Przypomina przy tym, że celem lekcji jest prezentacja i wymiana pomysłów, a nie wzajemne przekonywanie się do którejkolwiek z proponowanych dróg.

Praca domowa

Uczniowie mają za zadanie wykonanie ćwiczeń 7 i 8. Chętni uczniowie mogą nakreślić własną wersję drogi przebiegu działalności naukowej oraz publicznej Marii i Piotra. Nauczyciel zapewni możliwość zaprezentowania tych wersji, wraz z wersją „lekcyjną”, w uzgodnionym miejscu w sieci, np. na stronie internetowej szkoły.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Notkę biograficzną oraz audiobook można wykorzystać jako kilkuminutowy wstęp (zainteresowanie tematem) do lekcji o przemianach promieniotwórczych.