Imię i nazwisko autora:

Jan Kamiński

Przedmiot:

Fizyka

Temat zajęć:

Zasada zachowania ładunku elektrycznego

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa

Cele kształcenia - wymagania ogólne
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.
III. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji lub doświadczeń oraz wnioskowanie na podstawie ich wyników.
Zakres podstawowy
Treści nauczania - wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
10) przeprowadza wybrane obserwacje, pomiary i doświadczenia korzystając z ich opisów; wyróżnia kluczowe kroki i sposób postępowania oraz wskazuje rolę użytych przyrządów i uwzględnia ich rozdzielczość;
15) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu;
VI. Elektrostatyka. Uczeń:
1) posługuje się zasadą zachowania ładunku;
Zakres rozszerzony Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
10) przeprowadza wybrane obserwacje, pomiary i doświadczenia korzystając z ich opisów; planuje i modyfikuje ich przebieg; formułuje hipotezę i prezentuje kroki niezbędne do jej weryfikacji;
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu;
VII. Elektrostatyka. Uczeń: 1) posługuje się zasadą zachowania ładunku.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. wyjaśnia pojęcie ładunku elektrycznego,

2. tłumaczy mechanizm elektryzowania ciał przez tarcie,

3. formułuje i objaśnia zasadę zachowania ładunku,

4. stosuje zasadę zachowania ładunku do rozwiązania prostych problemów.

Strategie nauczania:

IBSE (Inquiry‑Based Science Education - nauczanie/uczenie się przedmiotów przyrodniczych przez
odkrywanie/dociekanie naukowe)

Metody nauczania:

- eksperyment,
- dyskusja i analiza pomysłów,
- wykład ilustrowany materiałem multimedialnym,
- burza mózgów.

Formy zajęć:

- praca samodzielna,
- praca wspólna całej klasy.

Środki dydaktyczne:

- kartki papieru,
- długopisy,
- komputer z rzutnikiem lub dużym monitorem.

Materiały pomocnicze:

-

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

- Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie kilku małych skrawków papieru. Następnie prosi, by swoimi długopisami pocierali intensywnie o włosy a następnie zbliżyli je do papierków. Uczniowie obserwują zjawisko przyciągania papierków przez długopis. Nauczyciel zadaje pytanie:
- Dlaczego długopis przyciąga skrawki papieru?
- Padają propozycje wyjaśnienia. Wśród nich powinno paść hasło „długopis został naelektryzowany”. W razie potrzeby nauczyciel poprzez pytania pomocnicze naprowadza uczniów na właściwy trop.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel zadaje pytanie:
- Co to znaczy, że długopis się elektryzuje? W jaki sposób to się dzieje?
Padają propozycje uczniów. W razie potrzeby nauczyciel poprzez pytania pomocnicze naprowadza uczniów na właściwy trop. Ważne, by uczniowie zrozumieli, że na długopisie zgromadził się ładunek elektryczny.
Teraz nauczyciel przedstawia uczniom dwie hipotezy wyjaśniające gromadzenie się ładunku elektrycznego na długopisie i prosi o wypowiedzenie się uczniów na temat tego, która z nich jest prawdziwa:
1. W czasie pocierania długopisem o włosy wytwarzany jest ładunek.
2. W czasie pocierania długopisem o włosy ładunki elektryczne przechodzą z jednego ciała na drugie, ale nie są w żaden sposób wytwarzane.
- Nauczyciel pozwala uczniom się wypowiedzieć, a następnie przeprowadzamy głosowanie nad hipotezami. W zależności od wyniku nauczyciel chwali dobrą intuicję uczniów albo zwraca uwagę, że nie wszystkie fakty fizyczne są oczywiste.
- Nauczyciel podsumowuje dyskusję mówiąc, że w przyrodzie obowiązuje zasada zachowania ładunku. Następnie formułuje zasadę, zapisuje ją na tablicy (brzmienie jak w tekście) i omawia, by upewnić się, że uczniowie rozumieją użyte sformułowania; w szczególności tłumaczy pojęcia układu izolowanego oraz całkowitego ładunku.
- Teraz nauczyciel podaje przykłady obowiązywania zasady zachowania ładunku, posługując się grafiką interaktywną (multimedium bazowe). Omawia po kolei podane tam przykłady, wyświetlając jednocześnie grafikę za pomocą monitora/projektora.

Faza podsumowująca:

Nauczyciel rozwiązuje z uczniami zadanie 2, stosując metodę „burzy mózgów”.

Praca domowa:

Zadanie 4 i 5 z zestawu ćwiczeń niniejszego e- materiału.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

Grafika interaktywna może zostać również wykorzystane jako:

• wprowadzenie do lekcji (np. na temat elektryzowania się ciał lub na której będą rozwiązywane zadania dotyczące zasady zachowania ładunku) – uczniowie mają się z nim zapoznać w domu przed lekcją,

• praca domowa (po lekcji nt. zasady zachowania ładunku) – uczniowie mają na podstawie multimedium sporządzić własną notatkę pt. „zasada zachowania ładunku w przykładach”, np. w formie mapy myśli.