Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Mityczne i chrześcijańskie źródła antropocentryzmu - porównanie na podstawie fragmentów Księgi Rodzaju i Mitologii Jana Parandowskiego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• omówi wizję początku ludzkości na podstawie fragmentu Księgi Rodzaju i mitologii starożytnych Greków;

• prześledzi związek wizji stworzenia świata z poglądami na rolę i pozycję człowieka;

• uzasadni zdanie, że Księga Rodzaju jest głęboko ludzką księgą.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”. Chętna osoba podsumowuje informacje wynikające z treści tych tekstów.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium. Cała klasa zapoznaje się z treścią multimedium i wykonuje w parach polecenie 2. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej.

2. Uczniowie zostają podzieleni na kilkuosobowe grupy. Każdy zespół rozwiązuje wszystkie ćwiczenia zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Następnie, aby uzasadnić poprawność rozwiązań, omawiają je na forum klasy. Po wyznaczonym czasie następuje wspólne omówienie wszystkich rozwiązań.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel podsumowuje zajęcia krótkim tekstem:
   Dla człowieka myślącego kategoriami magiczno‑mitycznymi cały świat żyje, a roślinność, podobnie jak zwierzęta, posiada duszę i odczuwa. Ta najbardziej podstawowa, pierwotna forma religijności nazywana jest animizmem. Przejawia się on między innymi w szacunku żywionym wobec wszystkich istot żywych, także wobec roślin. Na przykład człowiek przejęty czcią dla drzewa, prosi je o wybaczenie, zanim zetnie je, by zaspokoić jakiejś swoje podstawowe potrzeby.
   Jednak również myśl religijna człowieka ewoluuje i w pewnym momencie animizm przechodzi w bardziej wysublimowaną formę politeizmu. Człowiek zaczyna odróżniać obiekt przyrodniczy od zamieszkującego go bóstwa, ducha. Okazuje się, że nie każde drzewo jest czującą i świadomą siebie istotą, lecz jedynie czasowo bywa zamieszkiwane przez bóstwo – klasyfikowane odtąd jako leśne bóstwo. Kiedy nie zamieszkuje go bóstwo – drzewo jest jedynie przedmiotem. Z czasem nawet leśne bóstwo zyskuje formę coraz bardziej wysublimowaną, jest antropomorfizowane i wyobrażane bywa w postaci ludzkiej wyposażonej w atrybut symbolizujący jego charakter. W ten sposób następuje desakralizacja przyrody. Trwa ona w ciągu całej znanej ludzkiej historii – po dzień dzisiejszy.
   Anita Ganowicz‑Bączyk, Mityczno‑magiczne źródła antropocentryzmu, Seminare. Poszukiwania naukowe 23, 109‑120, 2006.

Praca domowa:

1. Wysłuchaj audiobooka. Wytłumacz, na czym według Anity Ganowicz‑Bączyk polegał dualizm bytu ludzkiego w micie prometejskim.

Materiały pomocnicze:

• Anita Ganowicz‑Bączyk, Mityczno‑magiczne źródła antropocentryzmu, Seminare. Poszukiwania naukowe 23, 109‑120, 2006.

• Janusz Lemański, Opis stworzenia jako conditio humana w Rdz 2,7, „Śląskie Studia Historyczno‑Teologiczne” 2006, nr 39/1.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Audiobook”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.