Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Oświecenie

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• pozna główne problemy i wyzwania filozofii oświecenia;

• podsumuje argumenty krytyków religii z okresu oświecenia;

• wyjaśni wpływ opinii krytyków religii doby oświecenia na społeczne przemiany;

• dowie się, w jaki sposób filozofowie oświecenia tłumaczyli pochodzenie władzy politycznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• odwrócona klasa;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• praca z multimedium;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia chętnym lub wybranym uczniom e‑materiał: „Oświecenie”. Uczniowie przygotowują krótki film (teledysk) jako ilustrację do treści materiału. Film mogą przygotować na telefonach komórkowych lub wykorzystać szablony do animacji dostępne w internecie. Uczniowie powinni umieć opowiedzieć o swoich etiudach i uzasadnić dobór środków artystycznych.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Ochotnicy pokazują teledyski nakręcone w ramach przygotowania do zajęć. Pozostałe osoby oceniają, czy filmiki trafnie oddają tematykę lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Prezentacja multimedialna”, a następnie czyta polecenie: Zapoznaj się z prezentacją i odpowiedz, w jaki sposób Kant przedstawia oświecenie. Jakie należy spełnić warunki, by stać się człowiekiem oświeconym? Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

2. Nauczyciel inicjuje dyskusję na temat, dlaczego człowiek dążący do oświecenia powinien realizować wezwanie Kanta „sapere aude”? W jaki sposób należy czynić użytek z własnego rozumu?

3. Nauczyciel wyświetla uczestnikom zajęć ćwiczenie nr 1: Wyjaśnij, skąd pochodzi nazwa oświecenie. Dlaczego metafora światła miała tak duże znaczenie w tej epoce?. Uczniowie tym razem pracują w grupach. Ustalają wspólne stanowisko i wskazują wybraną odpowiedź, używając telefonów lub komputerów. Nauczyciel kontroluje wyniki pracy uczniów i prosi wybrane osoby o uzasadnienie swojej odpowiedzi.

4. Następnie uczniowie w parach wykonują ćwiczenia nr 6. Wskazane dwójki odczytują uzupełniony tekst.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenie nr 2. Wybrane osoby prezentują wypełnioną tabelę.

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

3. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz esej, w którym rozważysz, czy oświecenie możemy uznać za skończoną epokę czy jak twierdzą niektórzy oświecenie wciąż trwa.

Materiały pomocnicze:

• Migasiński J., Filozofia nowożytna, Warszawa 2011.

• Henel Ł., Lekcja filozofii. Od Sokratesa do Heideggera..., Kraków 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Prezentacja multimedialna” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.