Autor: Anna Juwan

Temat: Adaptacje anatomiczne i fizjologiczne do stałocieplności

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, dlaczego dobrze rozwinięte układy – oddechowy i krwionośny, są szczególnie potrzebne do utrzymania stałocieplności.

• Przeanalizujesz adaptacje w obrębie układu oddechowego, które pozwalają na stałocieplność.

• Scharakteryzujesz adaptacje w obrębie układu krwionośnego, które umożliwiają stałocieplność.

• Wymienisz adaptacje do stałocieplności powłok skórnych ptaków i ssaków.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• prezentacja;

• praca z filmem;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem. Podzieleni na grupy przygotowują prezentacje dotyczące zagadnień poruszonych w sekcji „Przeczytaj”:
   – grupa I – adaptacje układu oddechowego do stałocieplności;
   – grupa II – adaptacje układu krwionośnego do stałocieplności;
   – grupa III – adaptacje budowy powłok skóry do stałocieplności.
   Prezentacje, oparte na e‑materiale oraz źródłach internetowych, mogą zawierać m.in. schematy, zdjęcia, materiały audio i wideo.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat i cele lekcji oraz przybliża jej przebieg.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji i omówienia przez grupy materiałów przygotowanych w domu. Nauczyciel z całą klasą wybiera najlepszą prezentację, tzn. taką, która w skondensowany i poprawny sposób przedstawia informacje na temat wszystkich zagadnień.

2. Praca z multimedium („Film”). Jeśli to konieczne, nauczyciel wyświetla ponownie multimedium (na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika), z którym uczniowie mieli się zapoznać w ramach przygotowania do zajęć. Następnie uczniowie odczytują polecenie nr 2 („Wyjaśnij, czym jest termogeneza”) i opracowują je w parach. Po wykonanej pracy dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne 6 i 7 (odnoszące się do tekstu źródłowego), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.

4. Następne ćwiczenie (nr 8: „Wyjaśnij, dlaczego podwójne oddychanie pozwala utrzymać temperaturę ptaków na stałym, wysokim poziomie”), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie wykonują, pracując w parach. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Na zakończenie zajęć nauczyciel zadaje uczniom pytanie sprawdzające zrozumienie przez nich nowych informacji: „Dlaczego dobrze rozwinięte układy oddechowy i krwionośny są szczególnie potrzebne do utrzymania stałocieplności?”.

2. Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

3. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 5 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Film” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.