Autor: Joanna Kalinowska

Temat: W przededniu końca. Społeczeństwo polskie przed wybuchem II wojny światowej

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje nastroje panujące w społeczeństwie polskim w ostatnich tygodniach niepodległości II Rzeczypospolitej;

• wyjaśnia rolę zbiórek społecznych prowadzonych w Polsce pod koniec lat 30. i ich efekty;

• przedstawia reakcje władz polskich na sytuację polityczną przed wybuchem II wojny światowej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „W przededniu końca. Społeczeństwo polskie przed wybuchem II wojny światowej”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i następnie rozwiązanie ćwiczenia nr 1 i 2 zawartego w sekcji „Sprawdź się”.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat zajęć i poleca, by na jego podstawie uczniowie sformułowali kryteria sukcesu. Mogą być one zagadnieniami i pytaniami, na które uczniowie chcą znaleźć odpowiedzi podczas zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu sprawdza, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem i wykonali zadane ćwiczenia. Jeśli odpowiedzi uczniów bardzo się różnią lub ćwiczenia okazały się trudne, nauczyciel omawia je na forum.

3. Prowadzący zadaje uczniom pytanie o umiejscowienie tematu lekcji w czasie. Pyta: W jakim okresie się znajdujemy? Co ważnego działo się wcześniej?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje, a jeden z uczniów – zapisywać najważniejsze fakty na tablicy.

2. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Uczniowie zapoznają się z multimedium, a następnie w parach wykonują polecenie 3: „Howard William Kennard był ambasadorem brytyjskim w Polsce do czasu wybuchu II wojny światowej. Napisz w jego imieniu zawiadomienie do rządu brytyjskiego w sprawie nastrojów panujących w społeczeństwie polskim przed wybuchem wojny. Oceń stopień przygotowania kraju do wojny. Czy środki zbierane w ramach Funduszy mogły okazać się wystarczające w obliczu nadciągającej inwazji niemieckiej?”. Po wyznaczonym przez prowadzącego czasie wybrana para przedstawia swoją propozycję odpowiedzi.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie dobierają się w małe, kilkuosobowe (maks. pięć osób) grupy i wykonują wyświetlone przez nauczyciela ćwiczenia 3 i 4 z sekcji „Sprawdź się”. Układają kolejność akapitów oraz wydarzeń, a następnie ustalają wspólnie odpowiedzi na pytania. Wylosowana grupa prezentuje odpowiedź, następuje wspólna weryfikacja jej poprawności na forum klasy.

4. Nauczyciel udostępnia uczniom ćwiczenie 5. Uczniowie tym razem pracują indywidualnie. Po zalogowaniu się na telefonie, tablecie lub komputerze przystępują do rozwiązywania zadania. Nauczyciel obserwuje postęp pracy i jej rezultaty.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

2. Na zakończenie nauczyciel może ocenić pracę grup uczniowskich.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

2. (Dla uczniów chętnych) Wykonaj polecenie 4 z sekcji „Prezentacja multimedialna”.

Materiały pomocnicze:

T. Kośmider, Ludność cywilna w obronie swojej stolicy, w: Warszawa we wrześniu 1939 roku, red. C. Grzelak, Rytm, Warszawa 2004.

C. Łazarewicz, 1939. Wojna? Jaka wojna?, Warszawa 2019.

A. Lisiecka, Wakacje 1939, Warszawa 2019.

http://bc.wbp.lodz.pl/Content/73717/GlosKupiectwa1939nr04a.pdf

Wskazówki metodyczne:

Informacje zawarte w prezentacji multimedialnej mogą być wykorzystane podczas lekcji omawiających wybuch II wojny światowej i kampanię wrześniową, a także do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 1 – Ufundowanie przez warszawskich gazeciarzy karabinu maszynowego; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 1 – Koncert śpiewaczki Ewy Bandrowskiej‑Turskiej w Krakowie, z którego dochód został przeznaczony na FON; domena publiczna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/11/7428.

• Ćwiczenie 1 – Uczniowie szkoły powszechnej w Mosinie zbierają surowce wtórne w celu uzyskania pieniędzy na Fundusz Obrony Narodowej; domena publiczna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/7/3011.

• Ćwiczenie 1 – Delegacja miasta Poznania wręcza wojewodzie Arturowi Maruszewskiemu czek na pierwszą połowę zadeklarowanej sumy 100 000 zł na Fundusz Obrony Narodowej; domena publiczna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/7/3020.

• Ćwiczenie 1 – Bydgoszcz, maj 1939. Mecz piłkarski artyści – dziennikarze, z którego dochód został przeznaczony na Fundusz Obrony Narodowej; domena publiczna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/7/2955a.

• Ćwiczenie 1 – Oddział żeński Związku Strzeleckiego w Kosowie Poleskim podczas robienia rękawiczek na Fundusz Obrony Narodowej; domena publiczna, Narodowe Archiwum Cyfrowe, 3/1/0/7/2977.