Dla nauczyciela
Autor: Piotr Obolewicz
Przedmiot: Język polski
Temat: Wiara w rozum jako podstawa myśli oświeceniowej
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele operacyjne. Uczeń:
ustala, na czym polegała szczególna rola rozumu w myśli filozoficznej oświecenia,
określa najważniejsze wyznaczniki filozofii głoszonej przez myślicieli oświeceniowych,
analizuje fragmenty tekstów Kartezjusza i Kanta,
interpretuje wymowę wiersza Czesława Miłosza Zaklęcie.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Wiara w rozum jako podstawa myśli oświeceniowej”. Uczniowie powinni się zapoznać z treściami w sekcji „Przeczytaj” i wykonać ćwiczenia nr 1 i 2 w sekcji „Sprawdź się”.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.
Nauczyciel pyta: Co jest skuteczniejszym narzędziem poznawania świata: rozum czy zmysły człowieka? Czy zawsze można im ufać? Co na ten temat sądził Kartezjusz? Uczniowie odpowiadają, wykorzystując swoje doświadczenie oraz informacje z e‑materiału.
Później nauczyciel prosi, by uczniowie podzielili się na 4 grupy.
Faza realizacyjna:
Uczniowie przystępują do pracy z multimedium. Każda grupa tworzy mapę myśli (zgodnie z poleceniem 1) w odniesieniu do: gr. 1: Kartezjusza, gr. 2: Johna Locke'a, gr. 3: Woltera, gr. 4: Immanuela Kanta. Wymieniają się ustaleniami, tak by każdy uczeń mógł zapisać w zeszycie pełną mapę myśli. nauczyciel weryfikuje poprawność odpowiedzi zespołów.
Uczniowie, nadal pracując w grupach, przystępują do analizy tekstów filozoficznych dotyczących roli rozumu i myślenia. Opierają się na fragmentach przytoczonych w sekcji „Sprawdź się” oraz na ćwiczeniach. Wszystkie grupy rozpoczynają pracę od wykonania ćw. 3. Następnie grupy 1 i 2 analizują fragment rozprawy Kartezjusza (ćw. 4 i 5), a grupy 3 i 4 – fragment tekstu Kanta (ćw. 6 i 7). Nauczyciel prosi później przedstawicieli różnych grup o zaprezentowanie propozycji odpowiedzi.
Ćwiczenia dotyczące interpretacji wiersza Miłosza Zaklęcie uczniowie wykonują indywidualnie.
Faza podsumowująca:
Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy. Prosi o samoocenę uczniów dotyczącą współpracy w zespole oraz wykonanego zadania. Dokonuje oceny pracy wybranych uczniów.
Praca domowa:
Przeczytaj przytoczone w galerii zdjęć interaktywnych definicje deizmu i ateizmu. Następnie sprawdź, jak te postawy opisywane są w innych źródłach. Możesz skorzystać ze słowników tradycyjnych lub online. Na koniec stwórz własną definicję obu pojęć.
Materiały pomocnicze:
Sławomir Raube, Oświeceniowa koncepcja człowieka: filozoficzna reforma antropologii politycznej, „Elpis” 2005, nr 7/11/12.
Znaczenie filozofii Oświecenia. Człowiek wśród ludzi, red. B. Grabowska, A. Grzeliński, J. Żelazna, Toruń 2016.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Galeria zdjęć interaktywnych” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.