Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Pustynnienie antropogeniczne

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres rozszerzony, klasa IV

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna

2. Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

3. Identyfikowanie sieci powiązań przyrodniczych, społecznych, kulturowych, gospodarczych i politycznych w przestrzeni geograficznej.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce

4. Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda - człowiek - gospodarka.

5. Waloryzowanie zjawisk i procesów przyrodniczych oraz wartościowanie zachowań i działalności człowieka w środowisku geograficznym.

III. Kształtowanie postaw

4. Docenianie znaczenia dóbr kultury i zasobów przyrody w życiu człowieka, rozumienie konieczności racjonalnego ich użytkowania i ochrony.

5. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za stan i jakość środowiska geograficznego, kształtowanie ładu przestrzennego oraz przyszły rozwój społeczno‑kulturowy i gospodarczy własnego regionu, Polski i świata.

Treści nauczania:

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

1) Wyjaśnia powstawanie geozagrożeń meteorologicznych i klimatycznych (tropikalne cyklony, trąby powietrzne, pustynnienie, zmiany klimatu).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• dowiaduje się, czym na czym polega antropogeniczne pustynnienie,

• określa warunki, w których występuje antropogeniczne pustynnienie,

• ocenia zagrożenia dla człowieka związane z antropogenicznym pustynnieniem.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, studium przypadku

Formy zajęć: praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, atlas, mapy konturowe kontynentów, arkusze papieru A0/A1, pisaki, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze:

• Baza danych FAO dotycząca zasobów wody na świecie http://www.fao.org/nr/water/aquastat/data/query/index.html?lang=en.

• Interaktywny Atlas zagrożenia wód na świecie WORLD RESOURCES INSTITUTE https://www.wri.org/applications/aqueduct/water-risk-atlas/ Światowy atlas pustynnienia https://wad.jrc.ec.europa.eu/atlas.

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z e‑materiałem oraz innymi źródłami informacji na temat antropogenicznych przyczyn występowania pustynnienia w Polsce i na świecie.

Faza wprowadzająca:

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie w temat lekcji: omówienie/przypomnienie pojęcia „pustynnienie” oraz naturalnych i antropogenicznych przyczyn występowania pustynnienia; pytania sprawdzające poziom przygotowania uczniów.

Faza realizacyjna:

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest wieloaspektowa ocena problemu antropogenicznego pustynnienia. Temat główny to: „Czy światu i Polsce grozi antropogeniczne pustynnienie?”.

• Podział uczniów na pięć grup (liczebność grup określa nauczyciel); każda grupa dokonuje odmiennie ukierunkowanej oceny problemu pustynnienia w Polsce i na świecie:

  • grupa 1 – obiektywna ocena w świetle faktów, liczb, danych statystycznych i innych możliwych do zweryfikowania informacji; uczniowie nie wyrażają żadnych opinii,

  • grupa 2 – ocena subiektywna, emocjonalna; opinie wyrażane „na gorąco” bez konieczności uzasadniania,

  • grupa 3 – ocena skoncentrowana na stronach pozytywnych, korzyściach, atutach, pozytywnych aspektach; opinie entuzjastyczne, pozytywne,

  • grupa 4 – ocena skoncentrowana na stronach negatywnych, wadach, zagrożeniach; opinie negatywne,

  • grupa 5 – przedstawienie innowacyjnego, oryginalnego, alternatywnego rozwiązania problemu antropogenicznego pustynnienia w Polsce i na świecie.

• Kilkuminutowa dyskusja (burza mózgów) w poszczególnych grupach, giełda pomysłów.

• Przedstawienie wniosków i spostrzeżeń przez poszczególne grupy na forum klasy, po zakończeniu wszystkich wystąpień dyskusja – zadaniem nauczyciela jest czuwanie nad jej przebiegiem i przestrzeganiem zasad, zadawanie pytań pomocniczych, wyciąganie wniosków itp.

• Odsłuchanie audiobooka, wykonanie adresowanych do niego poleceń, skonfrontowanie własnych spostrzeżeń i wniosków z treściami zawartymi w audiobooku.

• Podsumowanie prezentowanych w dyskusji i w audiobooku treści mające na celu wypracowanie przez uczniów wspólnego, kompromisowego stanowiska w zakresie przyczyn i skutków antropogenicznego pustynnienia w Polsce i na świecie oraz konieczności podjęcia działań służących zapobieganiu pustynnieniu.

• Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji.

• Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów.

Faza podsumowująca:

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa:

• Wykonanie ćwiczenia nr 8.

• Praca pisemna dotycząca wybranego przez ucznia (wskazanego przez nauczyciela) studium przypadku – wskazanie przyczyn antropogenicznego pustynnienia, zagrożeń z nim związanych i możliwości przeciwdziałania.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium: grafiki i audiobook zawarte w e‑materiale mogą być wykorzystane podczas innych zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących zagadnień związanych z hydrosferą, ochroną środowiska i rozwojem zrównoważonym. Uczeń może spożytkować e‑materiał do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy w domu oraz w czasie lekcji mających na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery, geozagrożeń oraz globalnych i regionalnych zagrożeń środowiska.