Scenariusz zajęć

Autor: Daria Szeliga, Krzysztof Blaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Do jakich celów wykorzystuje się pozostałe alkiny?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XIII. Węglowodory. Uczeń:

4) opisuje właściwości chemiczne alkinów na przykładzie reakcji: spalania, addycji (przyłączenia): ${\text{H}}_2$, ${\text{Cl}}_2$, $\mathrm{HCl}$, ${\text{H}}_2\text{O}$, trimeryzacji etynu; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

XIII. Węglowodory. Uczeń:

6) opisuje właściwości chemiczne alkinów na przykładzie reakcji: spalania, addycji: ${\text{H}}_2$, ${\text{Cl}}_2$ i ${\text{Br}}_2$, $\mathrm{HCl}$, i $\mathrm{HBr}$, ${\text{H}}_2\text{O}$, trimeryzacji etynu; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia i opisuje zastosowania pozostałych alkinów;

• analizuje właściwości alkinów w kontekście ich zastosowań;

• pozna zastosowanie innych alkinów na przykładzie propynu i butynu oraz pozostałych alkinów;

• wywnioskuje, dlaczego podane związki chemiczne cechują się podobnymi właściwościami fizycznym;

• wymieni właściwości fizyczne alkinów na przykładzie propynu i butynu oraz pozostałych alkinów.

Strategia nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• dyskusja dydaktyczna;

• technika gadająca ściana;

• ćwiczenia uczniowskie;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputer z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• tablica multimedialna/tablica, kreda, pisak;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny.

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału.

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytanie: „Jakie są podobieństwa i różnice we właściwościach:  propynu, but‑1-ynu oraz but‑2-ynu?”.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na trzy grupy zadaniowe, rozdaje arkusze papieru A3, mazaki. Zadaniem uczniów jest opracowanie zastosowań:

• I grupa – propynu;

• II grupa – but‑1-ynu oraz but‑2-ynu;

• III grupa – innych alkinów oraz alkinopochodnych. Uczniowie mogą korzystać z e‑materiału i dostępnych źródeł informacji. Po ustalonym czasie przedstawiciele poszczególnych grup prezentują efekty pracy na forum z wykorzystaniem techniki gadająca ściana.

2. Nauczyciel odsyła uczniów do symulacji interaktywnej, która przedstawia model 3D leku przeciwwirusowego o nazwie Efawirenz. Uczniowie samodzielnie wykonują zawarte tam ćwiczenia, po czym w parach sprawdzają sobie nawzajem swoje odpowiedzi.

3. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się” i zapowiada uczniom, że wszyscy wspólnie będą rozwiązywać ćwiczenia. Uczniowie zapoznają się z poleceniem każdego ćwiczenia i po wyznaczonym czasie chętna osoba udziela odpowiedzi do danego ćwiczenia. Pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej, proponując ewentualnie swoje propozycje. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zadając przykładowe pytania: Dlaczego pary propynu mogą zapalić się w odległych źródłach zapłonu? Gdzie znalazł zastosowanie propyn? Do czego wykorzystuje się but‑1-yn? Jakie alkinopochodne wykorzystywane są w medycynie?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Czego się nauczyłam/nauczyłem...

• Co sprawiało mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Dlaczego pary propynu mogą zapalić się w odległych źródłach zapłonu?

• Gdzie znalazł zastosowanie propyn?

• Do czego wykorzystuje się butyn?

• Jakie alkinopochodne wykorzystywane są w medycynie?

2. Nauczyciel przygotowuje:

• arkusze papieru A3, mazaki, masa wielokrotnie klejąca.