SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Rozmieszczenie głównych typów gleb w Polsce. Główne typy genetyczne gleb w Polsce

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

X. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo: czynniki rozwoju rolnictwa, struktura użytków rolnych, obszary upraw i chów zwierząt, zrównoważona gospodarka leśna, rybactwo (morskie i śródlądowe, akwakultura).

Uczeń:

1) wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa na świecie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia główne typy gleb występujące w Polsce i omawia ich rozmieszczenie,

• określa, jakie czynniki decydują o rozmieszczeniu gleb w Polsce,

• formułuje prawidłowości dotyczące rozmieszczenia gleb w Polsce.

Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)

Metody nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, atlas, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Bednarek R., Prusinkiewicz Z., Geografia gleb, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.

Brożek S., Zwydak M., Atlas gleb leśnych, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa 2010. Dostępne w internecie: http://lasy.gov.pl/pl/pro/publikacje/copy_of_gospodarka‑lesna/hodowla/atlas‑gleb‑lesnych‑polski/view (dostęp: 2.02.2021).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Wprowadzenie do tematu lekcji: omówienie/przypomnienie głównych procesów glebotwórczych zachodzących na terenie Polski i ich uwarunkowań – pogadanka, pytania nauczyciela, odpowiedzi uczniów.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest interpretacja związków przyczynowo‑skutkowych między czynnikami glebotwórczymi a właściwościami gleb w danym regionie.

• Podział uczniów na grupy (liczebność określa nauczyciel), wskazanie każdej grupie typu gleby do analizy.

• Praca w grupach – uczniowie:

  • identyfikują ogólne właściwości gleby danego typu (zawartość próchnicy i składników pokarmowych, wilgotność, żyzność),

  • określają warunki środowiska (czynniki glebotwórcze), w których może wystąpić proces glebotwórczy prowadzący do wykształcenia gleby wskazanego przez nauczyciela typu,

  • konstruują gałąź logicznego myślenia obrazującą zależności przyczynowo‑skutkowe między strukturą środowiska (czynnikami glebotwórczymi), procesem glebotwórczym a typem gleby,

  • analizują mapy w atlasie i wskazują regiony, w których mogą występować gleby danego typu.

• Prezentacja na forum klasy rezultatów pracy w grupach: wyznaczonych regionów i opracowanych gałęzi logicznego myślenia – po zakończeniu każdej prezentacji następuje krótka dyskusja z udziałem wszystkich uczniów dotycząca występowania omawianego typu gleby; nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi uczniów.

• Wyświetlenie na ekranie przez nauczyciela grafiki interaktywnej – poszczególne grupy weryfikują poprawność przeprowadzonego wnioskowania o występowaniu gleb danego typu w zależności od układu czynników glebotwórczych i przebiegu procesu glebotwórczego.

• Podsumowanie prezentowanych treści mające na celu określenie ogólnych prawidłowości przyrodniczych uwarunkowań występowania poszczególnych typów gleb w Polsce.

• Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału i przedstawienie rezultatów pracy.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń zawartych w e‑materiale.

• Zapoznanie się z pozostałymi informacjami w domu.

• Określenie, przy wykorzystaniu różnych źródeł informacji i obserwacji terenowych, jakie typy gleb występują w okolicy miejsca zamieszkania/nauki i jakie mają właściwości; samodzielne wykonanie profilu glebowego przedstawiającego zidentyfikowany typ gleby.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas innych, zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących gleb i ich gospodarczego wykorzystania. Znajdzie zastosowanie także podczas samodzielnej pracy ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego pedosfery (zakres podstawowy: VI. 1, 3, 4).