Uzupełnij prawidłowo tekst. „...Odpowiednio do warunków klimatycznych i szaty roślinnej na terenie kraju występują głównie gleby 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy. Są to gleby brunatne, płowe, 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy i bielicowe — łącznie ok. 75% powierzchni kraju. Ponadto występują 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy, które są zaliczane do gleb pozastrefowych. (...) Skałą macierzystą czarnoziemów są 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy. (...) Występowanie gleb 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy na terenie Polski jest związane bądź z wychodzeniem na powierzchnię specyficznych 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy (rędziny), bądź też z wysokim poziomem wód gruntowych (1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy, czarne ziemie, torfowe, murszowe, mułowo-bagienne). Oprócz gleb strefowych i pozastrefowych, występują także gleby 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy oraz gleby słabo wykształcone. Do gleb niestrefowych należą także gleby 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy, związane z działalnością człowieka...”. Piotr Skłodowski, Anna Bielska, Właściwości i urodzajność gleb Polski — podstawą kształtowania relacji rolno-środowiskowych [w:] Woda-środowisko-obszary wiejskie 2009: t. 9 z. 4 (28) s. 205-206.
Uzupełnij prawidłowo tekst. „...Odpowiednio do warunków klimatycznych i szaty roślinnej na terenie kraju występują głównie gleby 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy. Są to gleby brunatne, płowe, 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy i bielicowe — łącznie ok. 75% powierzchni kraju. Ponadto występują 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy, które są zaliczane do gleb pozastrefowych. (...) Skałą macierzystą czarnoziemów są 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy. (...) Występowanie gleb 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy na terenie Polski jest związane bądź z wychodzeniem na powierzchnię specyficznych 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy (rędziny), bądź też z wysokim poziomem wód gruntowych (1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy, czarne ziemie, torfowe, murszowe, mułowo-bagienne). Oprócz gleb strefowych i pozastrefowych, występują także gleby 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy oraz gleby słabo wykształcone. Do gleb niestrefowych należą także gleby 1. strefowe, 2. antropogeniczne, 3. skał, 4. rdzawe, 5. mady, 6. inicjalne, 7. lessy, 8. astrefowych, 9. czarnoziemy, związane z działalnością człowieka...”. Piotr Skłodowski, Anna Bielska, Właściwości i urodzajność gleb Polski — podstawą kształtowania relacji rolno-środowiskowych [w:] Woda-środowisko-obszary wiejskie 2009: t. 9 z. 4 (28) s. 205-206.
R102dQDKE2FAZ1
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj dominujący typ gleby do regionu fizycznogeograficznego. Wyżyna Lubelska Możliwe odpowiedzi: 1. brunatna, 2. rędzina, 3. mada, 4. bagienna, 5. czarnoziem Wyżyna Krakowsko-Częstochowska Możliwe odpowiedzi: 1. brunatna, 2. rędzina, 3. mada, 4. bagienna, 5. czarnoziem Żuławy Możliwe odpowiedzi: 1. brunatna, 2. rędzina, 3. mada, 4. bagienna, 5. czarnoziem Pojezierze Mazurskie Możliwe odpowiedzi: 1. brunatna, 2. rędzina, 3. mada, 4. bagienna, 5. czarnoziem Dolina Biebrzy Możliwe odpowiedzi: 1. brunatna, 2. rędzina, 3. mada, 4. bagienna, 5. czarnoziem
Przyporządkuj dominujący typ gleby do regionu fizycznogeograficznego. Wyżyna Lubelska Możliwe odpowiedzi: 1. brunatna, 2. rędzina, 3. mada, 4. bagienna, 5. czarnoziem Wyżyna Krakowsko-Częstochowska Możliwe odpowiedzi: 1. brunatna, 2. rędzina, 3. mada, 4. bagienna, 5. czarnoziem Żuławy Możliwe odpowiedzi: 1. brunatna, 2. rędzina, 3. mada, 4. bagienna, 5. czarnoziem Pojezierze Mazurskie Możliwe odpowiedzi: 1. brunatna, 2. rędzina, 3. mada, 4. bagienna, 5. czarnoziem Dolina Biebrzy Możliwe odpowiedzi: 1. brunatna, 2. rędzina, 3. mada, 4. bagienna, 5. czarnoziem
RKJyXE8lPIM311
Ćwiczenie 3
Wskaż obszary w Polsce gdzie mogą występować gleby inicjalne. Możliwe odpowiedzi: 1. doliny i delty rzek, 2. obszary górskie, 3. równiny polodowcowe, 4. wydmy śródlądowe, 5. mokradła i bagna, 6. wydmy nadmorskie
RmhEmqu9E9o6X2
Ćwiczenie 4
Przyporządkuj podane typy gleb do kategorii gleb strefowych i astrefowych. gleby strefowe Możliwe odpowiedzi: 1. gleby inicjalne i słabowykształcone, 2. gleby bielicowe, 3. gleby antropogeniczne, 4. mady, 5. czarnoziemy, 6. gleby płowe, 7. rędziny, 8. gleby rdzawe, 9. gleby bagienne, 10. gleby brunatne wykształcone ze zwietrzelin skał krystalicznych, 11. gleby brunatne, 12. bielice, 13. czarne ziemie gleby astrefowe Możliwe odpowiedzi: 1. gleby inicjalne i słabowykształcone, 2. gleby bielicowe, 3. gleby antropogeniczne, 4. mady, 5. czarnoziemy, 6. gleby płowe, 7. rędziny, 8. gleby rdzawe, 9. gleby bagienne, 10. gleby brunatne wykształcone ze zwietrzelin skał krystalicznych, 11. gleby brunatne, 12. bielice, 13. czarne ziemie
Przyporządkuj podane typy gleb do kategorii gleb strefowych i astrefowych. gleby strefowe Możliwe odpowiedzi: 1. gleby inicjalne i słabowykształcone, 2. gleby bielicowe, 3. gleby antropogeniczne, 4. mady, 5. czarnoziemy, 6. gleby płowe, 7. rędziny, 8. gleby rdzawe, 9. gleby bagienne, 10. gleby brunatne wykształcone ze zwietrzelin skał krystalicznych, 11. gleby brunatne, 12. bielice, 13. czarne ziemie gleby astrefowe Możliwe odpowiedzi: 1. gleby inicjalne i słabowykształcone, 2. gleby bielicowe, 3. gleby antropogeniczne, 4. mady, 5. czarnoziemy, 6. gleby płowe, 7. rędziny, 8. gleby rdzawe, 9. gleby bagienne, 10. gleby brunatne wykształcone ze zwietrzelin skał krystalicznych, 11. gleby brunatne, 12. bielice, 13. czarne ziemie
21
Ćwiczenie 5
Wyjaśnij, dlaczego w pasie Nizin Środkowopolskich powierzchniowo przeważają gleby płowe i brunatne.
RuUOexd7BRNfB
(Uzupełnij).
Zastanów się, jaki wpływ na właściwości gleby ma skała macierzysta.
Obszar Nizin Środkowopolskich leży w strefie krajobrazu staroglacjalnego, gdzie w warunkach klimatu peryglacjalnego zachodziły procesy przekształcania polodowcowych form rzeźby i utworów powierzchniowych. Jednym z procesów było przemywanie utworów wodami opadowymi, czemu towarzyszyło przemieszczanie najdrobniejszych ziaren mineralnych i substancji chemicznych w głąb profilu.
RCtjkXm2jLPXC2
Ćwiczenie 6
Łączenie par. Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.. 1. Proces tworzenia gleb na terenie Polski rozpoczął się po ustąpieniu lądolodu w późnym plejstocenie i holocenie.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 2. W Polsce skała macierzysta nie ma znaczącego wpływu na właściwości fizyczne i chemiczne gleb.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 3. W Polsce największą żyznością charakteryzują się gleby brunatne związane z podłożem piaszczystym i rędziny wykształcone na utworach wapiennych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 4. Największą powierzchnię zajmują w Polsce gleby brunatnoziemne – brunatne i płowe, wytworzone z utworów gliniastych i piaszczysto-gliniastych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 5. Na terenach zurbanizowanych wykształciły się gleby antropogeniczne o zmienionych w stosunku do warunków naturalnych cechach fizycznych i chemicznych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
Łączenie par. Oceń, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe, czy fałszywe.. 1. Proces tworzenia gleb na terenie Polski rozpoczął się po ustąpieniu lądolodu w późnym plejstocenie i holocenie.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 2. W Polsce skała macierzysta nie ma znaczącego wpływu na właściwości fizyczne i chemiczne gleb.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 3. W Polsce największą żyznością charakteryzują się gleby brunatne związane z podłożem piaszczystym i rędziny wykształcone na utworach wapiennych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 4. Największą powierzchnię zajmują w Polsce gleby brunatnoziemne – brunatne i płowe, wytworzone z utworów gliniastych i piaszczysto-gliniastych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. 5. Na terenach zurbanizowanych wykształciły się gleby antropogeniczne o zmienionych w stosunku do warunków naturalnych cechach fizycznych i chemicznych.. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
2
Ćwiczenie 7
R7HbDWDkrQsH4
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Wymyśl pytanie na kartkówkę związane z tematem materiału.
Źródło: dostępny w internecie: https://commons.wikimedia.org/wiki/Main_Page.
Przeanalizuj mapę typów gleb Polski oraz mapy innych komponentów środowiska mających wpływ na przebieg procesów glebotwórczych i sformułuj ogólne prawidłowości rozmieszczenia gleb w Polsce. Skorzystaj z mapy typów gleb zamieszczonej w e‑materiale i z atlasu geograficznego.
Przeanalizuj opis mapy typów gleb Polski oraz mapy innych komponentów środowiska mających wpływ na przebieg procesów glebotwórczych i sformułuj ogólne prawidłowości rozmieszczenia gleb w Polsce. Skorzystaj z mapy typów gleb zamieszczonej w e‑materiale i z atlasu geograficznego.
R6JhdntrRYr5H
(Uzupełnij).
Zastanów się, jaki wpływ na właściwości gleby mają czynniki glebotwórcze.
W Polsce występują gleby strefowe (np. bielicowe, brunatne) oraz astrefowe (np. mady, rędziny, bagienne) związane z lokalnymi czynnikami glebotwórczymi.
Istnieje wyraźny związek pomiędzy typami gleb a właściwościami skały macierzystej, z której zostały wytworzone.
Występowanie żyznych gleb jest powiązane z występowaniem skał wapiennych i lessów.
Występowanie gleb o małej żyzności jest powiązane z występowaniem piasków.
Warunki wodne mają wpływ na występowanie gleb w dolinach rzecznych i podmokłych obniżeniach.
Na terenach górskich występują gleby słabo wykształcone i inicjalne, o nie w pełni rozwiniętych profilach; są one nieustająco odmładzane wskutek procesów erozji na stokach.