Autor: Joanna Kalinowska

Przedmiot: Historia

Temat: Otwarcie na świat. II sobór watykański i teologia wyzwolenia

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wyjaśnia, czym był II sobór watykański;

• przedstawia najważniejsze postanowienia soborowe i ich znaczenie dla Kościoła katolickiego w zmieniającym się świecie;

• omawia zagadnienie teologii wyzwolenia – jej genezę, hasła i stosunek władz Kościoła katolickiego do tego ruchu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Otwarcie na świat. II sobór watykański i teologia wyzwolenia”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z treścią sekcji „Przeczytaj” i wykonanie ćwiczeń 1 i 2 w sekcji „Sprawdź się”.

2. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentacje na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”; jedna osoba skupia się na przyczynach i przebiegu II soboru watykańskiego, druga na głoszonej po soborze teologii wyzwolenia.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wyświetla na tablicy temat lekcji.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel za pomocą dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania.

3. Nauczyciel prosi, aby uczniowie przypomnieli wcześniejsze kryzysy w historii chrześcijaństwa i Kościoła katolickiego. Zadaje uczniom pytania: Dlaczego do nich dochodziło? Jakie były efekty wystąpień i reform w Kościele? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, jedna osoba może je zapisywać na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca uczniom, aby zaprezentowali swoje prace przed resztą klasy. Po prezentacjach pozostali uczniowie krótko dyskutują o przedstawionych pracach, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel odtwarza nagranie. Uczniowie pracując w parach, analizują treść polecenia 3: „Wyjaśnij, dlaczego oficjalnie Kościół katolicki nie popierał teologii wyzwolenia”, dyskutują, a następnie zapisują wnioski. Wybrane pary omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Dyskusja. Nauczyciel zaprasza uczniów do dyskusji. Pyta ich: Gdyby zwołano teraz kolejny sobór, nad jakimi zagadnieniami mogliby obradować jego uczestnicy? Czy zakres tematów byłby inny niż podczas II soboru watykańskiego? Uczniowie przedstawiają swoje propozycje wraz z argumentami, dyskutują nad nimi, nauczyciel pilnuje przebiegu debaty i porządku. Na koniec prosi jedną osobę o jej podsumowanie.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia interaktywne 4 i 6 z sekcji „Sprawdź się”: analizują zapisy soborowe oraz ideę ekumenizmu. Wyniki pracy omawiane są na forum i komentowane przez nauczyciela.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie, jak oceniają decyzje II soboru watykańskiego – czy była to „wiosna Kościoła”? A może przeceniamy jego postanowienia? Prowadzący przypomina, aby uczniowie uwzględnili w swoich ocenach perspektywę ówczesnych czasów i sytuację na świecie (i w Kościele katolickim) w latach 60. XX w.

2. Na koniec nauczyciel omawia przebieg zajęć i pracę uczniów, ocenia przedstawione prezentacje.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

A. Czubiński, Historia powszechna XX wieku, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2009.

J. Tyszkiewicz, E. Czapiewski, Historia powszechna. Wiek XX, PWN, Warszawa 2012.

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie na podstawie sekcji „Film edukacyjny” przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 5 - ilustracja 1: Papież Paweł VI i Enrico Dante podczas Soboru Watykańskiego II; CC BY‑SA 3.0, fot. Lothar Wolleh, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 - ilustracja 2: Kopuła Bazyliki św. Piotra w Watykanie; CC BY‑SA 3.0, fot. MarkusMark, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 - ilustracja 3: Święty Paweł VI; CC0, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 - ilustracja 4: Papież Jan XXIII; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 - ilustracja 5: I sobór watykański, malarstwo współczesne; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 - ilustracja 6: Archikatedra diecezjalna; CC BY‑SA 3.0, fot. Markus Bernet, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 - ilustracja 7: Pogrzeb Jana Pawła II; CC BY‑SA 2.0, fot. Flickr blueas_brother, Wikimedia Commons.