Dla nauczyciela

Scenariusz zajęć

Autor: Anna Florek, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Metal czy niemetal?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego; liceum, technikum; zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

2) opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego.

Zakres rozszerzony

X. Metale, niemetale i ich związki. Uczeń:

2) opisuje podstawowe właściwości fizyczne metali i wyjaśnia je na podstawie znajomości natury wiązania metalicznego.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • przedstawia położenie metali i niemetali w układzie okresowym;

  • określa charakterystyczne cechy metali i niemetali;

  • wykazuje różnice pomiędzy metalami a niemetalami;

  • klasyfikuje substancję do metali i niemetali.

Strategie nauczania:

  • asocjacyjna;

  • operacyjna.

Metody i techniki nauczania:

  • dyskusja dydaktyczna;

  • analiza materiału źródłowego;

  • ćwiczenia uczniowskie;

  • film edukacyjny;

  • doświadczenie chemiczne;

  • kieszeń i szuflada.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

  1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Czy oczywiste jest różnienie próbek metali i niemetali? Dlaczego”? Po wypowiedziach uczniów nauczyciel może wyświetlić na tablicy multimedialnej opis substancji z polecenia nr 2 zawartego w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”: „Substancja ta jest wytrzymała, przewodzi ciepło i prąd elektryczny. Gdyby wytwarzać z niej przedmioty codziennego użytku mogłyby powstać rozciągliwe i przezroczyste przedmioty.” i poprosić uczniów o podanie odpowiedzi.

  2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się odpowiedzieć na pytanie: „Co wiemy o metalach i niemetalach”?

  3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

  4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

  1. Film edukacyjny. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej film edukacyjny, a po jego projekcji uczniowie indywidualnie wykonują zawarte w medium ćwiczenia. Film jest przygotowaniem uczniów do przeprowadzenia identyfikacji/rozróżnienia próbek metali i niemetali. Powrót do fazy wstępnej i skonfrontowanie wypowiedzi uczniów.

  2. Doświadczenie chemiczne - „Porównanie właściwości fizykochemicznych pierwiastków”. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na grupy, rozdaje uczniom odpowiednie szkło, sprzęt laboratoryjny oraz odczynniki chemiczne. Uczniowie wykonują kolejno czynności podane w instrukcji (patrz polecenie 3 zawarte w e‑materiale w sekcji „przeczytaj”). Uczniowie obserwują zmiany, wyciągają wnioski (wszystko zapisują w dzienniczku elektronicznym). Na forum całej klasy następuje weryfikacja pod względem merytorycznym zaprezentowanych przez liderów grup efektów pracy.

  3. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

  1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom sklerotki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia sklerotkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film edukacyjny nauczyciel może wykorzystać w ramach metody lekcji odwróconej. Uczniowie medium mogą wykorzystać przygotowując się do lekcji czy pracy kontrolnej. Uczniowie nieobecni na lekcji film mogą wykorzystać do samokształcenia celem uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

  1. Nauczyciel przygotowuje samoprzylepne karteczki (sklerotki).

  2. Doświadczenie chemiczne „Porównanie właściwości fizykochemicznych pierwiastków”. Przygotowanie próbek metali i niemetali, zestaw do pomiaru przewodnictwa elektrycznego, odczynniki i sprzęt do przeprowadzenia próby z kwasem chlorowodorowym oraz instrukcja wykonania doświadczenia opisane w poleceniu nr 3 zawartym w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”.

  3. Karta charakterystyki kwasu solnego.

Sprawdź się