Autor: Joanna Oparek

Temat: Rodzaje stylizacji w tekście

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśni, czym jest stylizacja;

• wskaże wybrane rodzaje stylizacji w tekstach;

• określi, czemu służą poszczególne typy stylizacji.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• praca z tekstem;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji. Wspólne ustalenie celów zajęć i kryteriów sukcesu.

2. Nauczyciel rozpoczyna rozmowę na temat: Czym jest stylizacja językowa i jakie są jej rodzaje? Podsumowując rozmowę, podkreśla, że jest to podstawowa metoda wprowadzenia czytelnika w realia danego środowiska lub określonej epoki.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie”
   oraz „Przeczytaj”. Następnie nauczyciel zatrzymuje się na chwilę przy tekście Sienkiewicza. Robi krótki wykład na temat zadań, jakie musiał stawiać sobie Henryk Sienkiewicz, przystępując do odtworzenia realiów i klimatu epoki. Zwraca przy tym uczniom uwagę, że właśnie w języku odzwierciedla się mentalność epoki. Archaizacja języka powieści wymagała więc analizy i odtworzenia całej sfery pojęciowej właściwej dla ludzi baroku. Nauczyciel podkreśla, że Henryk Sienkiewicz miał pełną świadomość, że stylizacja językowa nie jest zabiegiem powierzchownym, ale sposobem dotarcia do istoty rzeczywistości – chciał ukazać umysłowość, emocjonalność i system wartości epoki. Tylko w ten sposób mógł stworzyć wielowymiarowe i przekonujące postaci swych powieści.

2. Uczniowie indywidualnie czytają treści sekcji „Mapa myśli”. Następnie w parach uzupełniają mapę myśli brakującymi przykładami stylizacji. Mogą korzystać przy tym z telefonów z dostępem do internetu.
   Polecenie nr 2 uczniowie wykonują indywidualnie.

3. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i wykonują ćwiczenia 1., 2., 3., 4. Wybrane osoby prezentują odpowiedzi, a nauczyciel ocenia i komentuje. Ćwiczenie 5 może zostać wykonane wspólnie (określenie prawdziwości stwierdzeń). Ćwiczenia 6. i 7. uczniowie wykonują indywidualnie, a 8. mogą być wykonane w formie dyskusji moderowanej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o sformułowanie wypowiedzi ustnej podsumowującej dyskusję (jeśli ćwiczenie 8 było wykonywane wspólnie). Nauczyciel komentuje lub uzupełnia wypowiedź podsumowującą.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat spełnienia kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

1. Wybierz fragment utworu, w którym odnajdziesz stylizację. Nazwij ją i opisz wpływ tej stylizacji na odbiór utworu.

Materiały pomocnicze:

• Polszczyzna na co dzień, red. M. Bańko, Warszawa 2006.

• Język polski Kompendium, pod red. M. Derwojedowej, Warszawa 2005.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.