Autor: Bożena Święch

Temat: Warsztaty interpretacyjne. Jan Kasprowicz, Nie ma tu nic szczególnego...

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• rozpoznaje środki artystycznego wyrazu i określa ich funkcję w wierszu Nie ma tu nic szczególnego;

• rozpoznaje cechy wiersza tonicznego w utworze Nie ma tu nic szczególnego;

• funkcjonalnie dobiera konteksty interpretacyjne;

• utrwala wiedzę na temat franciszkanizmu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w parach;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e materiał „Jan Kasprowicz Nie ma tu nic szczególnego...”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Schemat” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania, uczniowie sporządzają listę znanych im tekstów kultury, które podejmują temat filozofii franciszkańskiej, ukazują franciszkanizm jako postawę wobec życia, świata, Boga.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy obraz Józefa Szermentowskiego Droga do wsi i prosi, aby uczniowie wypowiedzieli się na temat emocji, jakie budzi w nich dzieło. Jeżeli nauczyciel zapyta o to, czy chcieliby, aby obraz wisiał np. w ich pokoju, mieszkaniu lub klasie szkolnej, to odpowiedzi powinny być uzasadnione.

2. Nauczyciel komentuje wypowiedzi uczniów, wprowadza do tematu i celu lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel prosi, aby wszyscy uczniowie równocześnie, głośno, na dany znak odczytali wiersz Nie ma tu nic szczególnego, a następnie wypowiedzieli się na temat swoich odczuć związanych z tym, czy łatwo było im czytać chóralnie, czy gubili rytm, czy melodia wiersza zachęcała ich do dalszego czytania.

2. Analiza i interpretacja tekstu. Uczniowie w parach przystępują do analizy i interpretacji wiersza; wykorzystują materiał z sekcji ,,Przeczytaj”, grafikę interaktywną, która przypomina Kwiatki świętego Franciszka, kroki eksplikacji tekstu poetyckiego.
   Celem uczniów jest:
   - postawienie wstępnej tezy interpretacyjnej wiersza,
   - zredagowanie jednego argumentu uzasadniającego tezę,
   - nazwanie zastosowanych w wierszu dwóch środków artystycznego wyrazu i określenie ich funkcji,
   - wybranie jednego kontekstu z proponowanych w sekcji ,,Przeczytaj” i ,,Schemacie” i udowodnienie jego funkcjonalności w uzasadnianiu tezy wiersza Nie ma tu nic szczególnego.
   Pary łącza się w zespoły 6‑osobowe, porównują efekty swojej pracy, uzupełniają i wybierają formę zespołowego przekazania klasie efektów.
   Zespoły prezentują swoje analizy i interpretacje, uzupełniają to, czego zabrakło w ich zespołowych opracowaniach i wspólnie decydują o tym, która teza interpretacyjna łączy zaprezentowane spostrzeżenia na temat wiersza, zapisują tezę na tablicy.

3. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej na temat efektów ich pracy w zespołach.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zapisuje na tablicy zdanie:
   ,,Akcent zestrojowy ma to do siebie, że wszystkie, akcenty w wersie posiadają tę samą wartość i nie mogą być pod tym względem różnicowane. W metrze takim nie ma słabych i mocnych przycisków, wszystkie mają wartość akcentu zdaniowego”.
   A. Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, s.23.

2. Zadaniem uczniów (ponownie pracujących w parach) jest dostrzeżenie związku językowego ukształtowania wiersza Nie ma tu nic szczególnego z jego treścią. Uczniowie w sekcji ,,Przeczytaj” poszukują informacji na temat tonizmu i wykorzystują tę wiedzę uzasadniając cytat ze Wstępu do teorii dzieła literackiego.

Praca domowa:

1. Maria Podraza Kwiatkowska o zbiorze Księga ubogich napisała:
   Przede wszystkim panuje jednak w tym zbiorku uspokojenie, radość płynąca z oglądania przyrody, pogodna zgoda na konieczność cierpienia i śmierci, pewność istnienia wieczność, Co śmierć na życie przetwarza.
   Rozważ, czy w kontekście tych słów wiersz Nie ma tu nic szczególnego można uznać za reprezentatywny dla całego zbioru.

2. Udowodnij funkcjonalność kontekstową obrazu Droga do wsi w czasie uzasadniania wybranej przez uczniów tezy interpretacyjnej wiersza Jana Kasprowicza Nie ma tu nic szczególnego.

Materiały pomocnicze:

• Adam Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Kraków, 1997, s. 223‑230.

• Maria Podraza‑Kwiatkowska, Młoda Polska, Warszawa 1992, s. 92–93.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.

• Uczniowie na podstawie multimedium mogą opracować prezentację utrwalającą wiadomości na temat postawy franciszkańskiej i sposobów jej wykorzystania w wybranych tekstach kultury.