Dla nauczyciela
Autor: Bożena Święch
Przedmiot: Język polski
Temat: Warsztaty interpretacyjne. Jan Kasprowicz, Nie ma tu nic szczególnego...
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele lekcji. Uczeń:
rozpoznaje środki artystycznego wyrazu i określa ich funkcję w wierszu Nie ma tu nic szczególnego;
rozpoznaje cechy wiersza tonicznego w utworze Nie ma tu nic szczególnego;
funkcjonalnie dobiera konteksty interpretacyjne;
utrwala wiedzę na temat franciszkanizmu.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca całego zespołu klasowego;
praca w parach;
praca w grupach.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e materiał „Jan Kasprowicz Nie ma tu nic szczególnego...”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Schemat” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania, uczniowie sporządzają listę znanych im tekstów kultury, które podejmują temat filozofii franciszkańskiej, ukazują franciszkanizm jako postawę wobec życia, świata, Boga.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy obraz Józefa Szermentowskiego Droga do wsi i prosi, aby uczniowie wypowiedzieli się na temat emocji, jakie budzi w nich dzieło. Jeżeli nauczyciel zapyta o to, czy chcieliby, aby obraz wisiał np. w ich pokoju, mieszkaniu lub klasie szkolnej, to odpowiedzi powinny być uzasadnione.
Nauczyciel komentuje wypowiedzi uczniów, wprowadza do tematu i celu lekcji.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Nauczyciel prosi, aby wszyscy uczniowie równocześnie, głośno, na dany znak odczytali wiersz Nie ma tu nic szczególnego, a następnie wypowiedzieli się na temat swoich odczuć związanych z tym, czy łatwo było im czytać chóralnie, czy gubili rytm, czy melodia wiersza zachęcała ich do dalszego czytania.
Analiza i interpretacja tekstu. Uczniowie w parach przystępują do analizy i interpretacji wiersza; wykorzystują materiał z sekcji ,,Przeczytaj”, grafikę interaktywną, która przypomina Kwiatki świętego Franciszka, kroki eksplikacji tekstu poetyckiego.
Celem uczniów jest:
- postawienie wstępnej tezy interpretacyjnej wiersza,
- zredagowanie jednego argumentu uzasadniającego tezę,
- nazwanie zastosowanych w wierszu dwóch środków artystycznego wyrazu i określenie ich funkcji,
- wybranie jednego kontekstu z proponowanych w sekcji ,,Przeczytaj” i ,,Schemacie” i udowodnienie jego funkcjonalności w uzasadnianiu tezy wiersza Nie ma tu nic szczególnego.
Pary łącza się w zespoły 6‑osobowe, porównują efekty swojej pracy, uzupełniają i wybierają formę zespołowego przekazania klasie efektów.
Zespoły prezentują swoje analizy i interpretacje, uzupełniają to, czego zabrakło w ich zespołowych opracowaniach i wspólnie decydują o tym, która teza interpretacyjna łączy zaprezentowane spostrzeżenia na temat wiersza, zapisują tezę na tablicy.Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej na temat efektów ich pracy w zespołach.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel zapisuje na tablicy zdanie:
,,Akcent zestrojowy ma to do siebie, że wszystkie, akcenty w wersie posiadają tę samą wartość i nie mogą być pod tym względem różnicowane. W metrze takim nie ma słabych i mocnych przycisków, wszystkie mają wartość akcentu zdaniowego”.
A. Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, s.23.Zadaniem uczniów (ponownie pracujących w parach) jest dostrzeżenie związku językowego ukształtowania wiersza Nie ma tu nic szczególnego z jego treścią. Uczniowie w sekcji ,,Przeczytaj” poszukują informacji na temat tonizmu i wykorzystują tę wiedzę uzasadniając cytat ze Wstępu do teorii dzieła literackiego.
Praca domowa:
Maria Podraza Kwiatkowska o zbiorze Księga ubogich napisała:
Przede wszystkim panuje jednak w tym zbiorku uspokojenie, radość płynąca z oglądania przyrody, pogodna zgoda na konieczność cierpienia i śmierci, pewność istnieniawieczność, Co śmierć na życie przetwarza
.
Rozważ, czy w kontekście tych słów wiersz Nie ma tu nic szczególnego można uznać za reprezentatywny dla całego zbioru.Udowodnij funkcjonalność kontekstową obrazu Droga do wsi w czasie uzasadniania wybranej przez uczniów tezy interpretacyjnej wiersza Jana Kasprowicza Nie ma tu nic szczególnego.
Materiały pomocnicze:
Adam Kulawik, Poetyka. Wstęp do teorii dzieła literackiego, Kraków, 1997, s. 223‑230.
Maria Podraza‑Kwiatkowska, Młoda Polska, Warszawa 1992, s. 92–93.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Schemat”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.
Uczniowie na podstawie multimedium mogą opracować prezentację utrwalającą wiadomości na temat postawy franciszkańskiej i sposobów jej wykorzystania w wybranych tekstach kultury.