Dla nauczyciela
Autor: Stanisław Mrozowicz
Przedmiot: Historia 2022, Historia
Temat: Gospodarka i społeczeństwo w średniowieczu. Feudalizm
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
opisuje gospodarkę średniowieczną oraz realia życia mieszkańców wsi i miast w średniowieczu;
wyjaśnia, czym był feudalizm i co przyczyniło się do jego wykształcenia;
tłumaczy znaczenie takich pojęć jak m.in. hołd lenny, wasal, senior, drabina feudalna.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Gospodarka i społeczeństwo w średniowieczu. Feudalizm”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Schemat” i zawartymi tam tekstami źródłowymi tak, aby podczas lekcji uczniowie mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.
Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz wspomnianego multimedium.
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla na tablicy zawartość sekcji „Wprowadzenie”, przedstawia temat oraz cele zajęć, omawiając krótko planowany przebieg lekcji..
Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Uczniowie próbują intuicyjnie zadać pytania, na które odpowiedzą w trakcie lekcji. Będą to obowiązujące ich kryteria sukcesu.
Faza realizacyjna:
Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranej osobie (lub ochotnikowi) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko dyskutują o prezentacji, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.
Praca z pierwszym multimedium („Schemat”). Prowadzący przypomina, że uczniowie zapoznali się z zamieszczonymi w multimedium tekstami źródłowymi przed lekcją, a teraz na ich podstawie wykonają indywidualnie dołączone do schematu polecenie nr 3. Uczniowie mają przedstawić proces przekształcania się warstwy wolnych włościan w poddaństwo. Po ustalonym czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.
Uczniowie na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji zawartych w medium w sekcji „Schemat” układają pytania do quizu dla innych par. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na ilość poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską parę, np. ocenami z aktywności.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczeń 4 i 5 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Uczniowie rozwiązują je wspólnie na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Gospodarka i społeczeństwo w średniowieczu. Feudalizm” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.
Prowadzący omawia przebieg zajęć, ocenia pracę uczniów, wskazując jej mocne i słabe strony, ocenia również przedstawioną na początku zajęć prezentację uczniowską.
Praca domowa:
Zapoznaj się z filmami w sekcji „Film + Sprawdź się”, a następnie wykonaj dołączone do nich polecenia.
Materiały pomocnicze:
M. Bloch, Społeczeństwo feudalne, przeł. E. Bąkowska, Warszawa 2002.
G. Duby, Rycerz, kobieta i ksiądz. Małżeństwo w feudalnej Francji, przeł. H. Geremek, Warszawa 1986.
Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.
Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.
Wskazówki metodyczne:
Teksty źródłowe zawarte w schemacie oraz filmy mogą być wykorzystane do przygotowania się do lekcji powtórkowej dotyczącej średniowiecznej gospodarki, społeczeństwa oraz systemu feudalnego.