Dla nauczyciela
Autor: Katarzyna Lewandowska
Przedmiot: Język polski
Temat: Deszcz jesienny Leopolda Staffa – manifest dekadentyzmu?
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne Uczeń:
wskazuje w wierszu Leopolda Staffa Deszcz jesienny cechy postawy dekadenckiej,
dokonuje analizy porównawczej utworów Staffa: Deszcz jesienny i Kowal,
definiuje pojęcie dekadentyzmu w kontekście twórczości Staffa i filozofii Nietzschego,
porównuje realizację motywu deszczu w wierszu L. Staffa z dziełami malarskimi epoki przedstawiającymi to zjawisko pogodowe.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Deszcz jesienny Leopolda Staffa – manifest dekadentyzmu?”. Następnie prosi uczniów o zapoznanie się z utworem poetyckim zawartym w e‑materiale: Deszcz jesienny. Uczniowie powinni utwór przeczytać i przygotować się do jego omówienia: przygotować wstępne informacje, które pozwolą umiejscowić tekst w kontekście biograficznym i/lub historycznoliterackim. Nauczyciel prosi również o wykonanie ćwiczenia nr 3 z sekcji „Sprawdź się”.
Recytacja. Chętna lub wybrana osoba przygotowuje głośne czytanie utworu poetyckiego Deszcz jesienny, z elementami aktorskiej interpretacji.
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.
Raport z przygotowań. Nauczyciel, za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika, sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji, zwracając uwagę na to, kto wykonał zadane ćwiczenie. Jeśli jest taka potrzeba, wybrany uczeń uzasadnia swoje rozwiązanie.
Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Czym jest manifest? Scharakteryzuj krótko postawę dekadencką.
Faza realizacyjna:
Burza mózgów. Nauczyciel formułuje pytanie związane z tematem lekcji: Z czym kojarzy się deszcz? oraz informuje, że pierwsza część zajęć będzie przeprowadzona metodą burzy mózgów.
Określa jej zasady oraz podaje czas przeznaczony na realizację zadania. Uczniowie pracują indywidualnie i zapisują swoje pomysły, następnie prezentują je na forum klasy. Nauczyciel wyznacza osobę, która zapisuje na tablicy propozycje uczestników zajęć.Odczytanie tekstu literackiego z elementami interpretacji aktorskiej. Wybrana przed lekcją osoba prezentuje recytację utworu: Deszcz jesienny. Po uczniowskiej prezentacji pozostała część klasy przedstawia swoje wrażenia dotyczące utworu oraz prezentacji. Uczniowie zapisują swoje wrażenia w formie notatki.
Kształcenie postrzegania historii literatury i dziejów kultury jako procesu. Nauczyciel, nawiązując do zadania przed lekcją, zadaje uczniom pytania:
– Jakie były okoliczności powstania utworu?
– Jaki wpływ na powstanie utworu ma biografia autora?
– Do jakiego nurtu literackiego należy utwór? Co o tym świadczy?Praca z multimedium. Nauczyciel prosi, aby wybrany uczeń przeczytał polecenie: 1. Przyjrzyj się obrazom przedstawionym w galerii, opisz ich nastrój i odpowiedz na pytanie, czy twoim zdaniem można je uznać za „dekadenckie”. z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”. Następnie prosi uczniów, aby podzielili się na grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając także uczniom informacji zwrotnej.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie następujące ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się”: 1‑2, a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką.
Ćwiczenie nr 6 uczniowie rozwiązują na forum klasy razem z nauczycielem. Wybrana osoba odczytuje na głos wiersz Sen nieurodzony
Faza podsumowująca:
Zalogowany na platformie nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wybrany uczeń odczytuje cele lekcji, następuje wspólne omówienie: co udało się osiągnąć, do czego warto wrócić, czego nie udało się zrealizować i dlaczego. Później nauczyciel analizuje przebieg lekcji i przeprowadza ewaluację, z której wnioski wykorzysta w przyszłości.
Wybrany uczeń podsumowuje zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Zastanów się, jaki inny wiersz młodopolski można uznać za „manifest dekadentyzmu”. Uzasadnij swój wybór w wypowiedzi pisemnej.
Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.
Materiały pomocnicze:
George Lakoff, Mark Johnson, Metafory w naszym życiu, Warszawa 2010.
Jean Cassou, Encyklopedia symbolizmu, Warszawa 1992.
Jerzy Kwiatkowski,Literatura Dwudziestolecia, Warszawa 1990.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Galeria zdjęć interaktywnych”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.