Dla nauczyciela
Autor: Martyna Wojtowicz
Przedmiot: Historia
Temat: Polska Walcząca
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
opisuje formy walki cywilnej i ocenia jej znaczenie;
charakteryzuje formy sabotażu i dywersji;
wyjaśnia przyczyny i warunki rozwoju polskiego ruchu partyzanckiego w czasie II wojny światowej.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
lekcja odwrócona.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Polska Walcząca”. Uczniowie mają się z nim zapoznać, a następnie przygotować prezentacje omawiające różne formy oporu wobec okupanta. Uczniowie mogą podzielić się na grupy, z których każda opracuje zagadnienie dotyczące innej organizacji:
grupa 1 – działalność ZWZ‑AK,
grupa 2 – działalność Batalionów Chłopskich,
grupa 3 – działalność Narodowych Sił Zbrojnych,
grupa 4 – działalność innych polskich organizacji podziemnych.
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla uczniom temat oraz cele zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia wspólnie z nimi kryteria sukcesu, w formie pytań związanych z tematem. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?
Faza realizacyjna:
Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub ochotnikom) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacjach uczniowie krótko dyskutują o przedstawionych zagadnieniach, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje, zwraca także uwagę na mocne strony propozycji uczniów.
Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Prowadzący prosi, aby uczniowie zapoznali się z prezentacją, a następnie czyta polecenie 1: „Oceń znaczenie walki cywilnej”. Poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale oraz posiadaną wiedzę. Wybrana osoba udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą się do niej odnosić, nauczyciel w razie potrzeby może uzupełniać informacje.
Prowadzący prosi, aby uczniowie podali przykłady form dywersji. Jeden z uczniów notuje je na tablicy. Nauczyciel może zadać uczniom pytanie: Które formy dywersji były waszym zdaniem najbardziej skuteczne? Dlaczego? Uczniowie zgłaszają propozycje wraz z uzasadnieniem.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują samodzielnie ćwiczenia 1 i 2. Następnie nauczyciel dzieli uczniów na kilkuosobowe (np. cztero-, pięcio- lub sześcioosobowe) grupy. Każdy z zespołów wykonuje ćwiczenia 3 i 4. Liderzy wskazanych przez nauczyciela grup odczytują odpowiedz. Potem wspólnie z cała klasą i nauczycielem weryfikują je.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Polska Walcząca” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia interaktywne 7 i 8.
Materiały pomocnicze:
H. Beczek, Jan Skrowaczewski – egzekutor AK, „Mówią Wieki” 8/2018.
W. Borodziej, Polska walcząca. Formy oporu w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1944, „Mówią Wieki” 3, 4 i 5/1989.
J. Friedl, Niechciani goście. Brygada Świętokrzyska NSZ w Czechosłowacji, „Mówią Wieki” 4/2004.
S. Gałązka, Bataliony Chłopskie (1940–1944), „Mówią Wieki” 7/1983.
S. Gałązka, Bataliony Chłopskie na Rzeszowszczyźnie, „Mówią Wieki” 1/1981.
J. Garas, Brygada AL Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego, „Mówią Wieki” 4/1964.
R.M. Kaczmarek, Wielka ucieczka z Dössel, „Mówią Wieki” 2/2012.
W. Kubiak, W lasach janowskich i Puszczy Solskiej, „Mówią Wieki”4/1980.
B. Kubisz, Armia Krajowa. Walka i pamięć, „Mówią Wieki” 8/2016.
J. Kulwieć, Tajna Politechnika (1939‑1944), „Mówią Wieki” 8/1975.
J. Lukowski, Walka o życie, „Mówią Wieki” 5/1973.
G. Łakomski, Cichociemni – zawsze samotni w walce, „Mówią Wieki” 10/2007.
S. Piątkowski, Radomska konspiracja 1939–1945, „Mówią Wieki” 3/2008.
A.P. Przemyski, Alianckie zrzuty dla Armii Krajowej, „Mówią Wieki” 9/1987.
A.P. Przemyski, Początki alianckiej pomocy dla konspiracji w Polsce, „Mówią Wieki” 8/1987.
A. Socha, Leśne ślady „Ponurego”, „Mówią Wieki” 12/2007.
A. Wojtczak, Bitwa o szyny, „Mówią Wieki” 6/1980.
M. Wrzosek, Bitwa w Lasach Lipskich i Janowskich, „Mówią Wieki” 2/1972.
Z. Ziółek, Akcja „N”, „Mówią Wieki” 1/1967.
K. Zwierzchowski, Zrzut dla AK, „Mówią Wieki” 2/2007.
Wskazówki metodyczne:
Informacje z sekcji „Prezentacja multimedialna” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Cały materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.