Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Polska Walcząca

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje formy walki cywilnej i ocenia jej znaczenie;

• charakteryzuje formy sabotażu i dywersji;

• wyjaśnia przyczyny i warunki rozwoju polskiego ruchu partyzanckiego w czasie II wojny światowej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Polska Walcząca”. Uczniowie mają się z nim zapoznać, a następnie przygotować prezentacje omawiające różne formy oporu wobec okupanta. Uczniowie mogą podzielić się na grupy, z których każda opracuje zagadnienie dotyczące innej organizacji:

• grupa 1 – działalność ZWZ‑AK,

• grupa 2 – działalność Batalionów Chłopskich,

• grupa 3 – działalność Narodowych Sił Zbrojnych,

• grupa 4 – działalność innych polskich organizacji podziemnych.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat oraz cele zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie”, omawia wspólnie z nimi kryteria sukcesu, w formie pytań związanych z tematem. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji?

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub ochotnikom) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacjach uczniowie krótko dyskutują o przedstawionych zagadnieniach, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje, zwraca także uwagę na mocne strony propozycji uczniów.

2. Praca z multimedium („Prezentacja multimedialna”). Prowadzący prosi, aby uczniowie zapoznali się z prezentacją, a następnie czyta polecenie 1: „Oceń znaczenie walki cywilnej”. Poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale oraz posiadaną wiedzę. Wybrana osoba udziela odpowiedzi, pozostali uczniowie mogą się do niej odnosić, nauczyciel w razie potrzeby może uzupełniać informacje.

3. Prowadzący prosi, aby uczniowie podali przykłady form dywersji. Jeden z uczniów notuje je na tablicy. Nauczyciel może zadać uczniom pytanie: Które formy dywersji były waszym zdaniem najbardziej skuteczne? Dlaczego? Uczniowie zgłaszają propozycje wraz z uzasadnieniem.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują samodzielnie ćwiczenia 1 i 2. Następnie nauczyciel dzieli uczniów na kilkuosobowe (np. cztero-, pięcio- lub sześcioosobowe) grupy. Każdy z zespołów wykonuje ćwiczenia 3 i 4. Liderzy wskazanych przez nauczyciela grup odczytują odpowiedz. Potem wspólnie z cała klasą i nauczycielem weryfikują je.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Polska Walcząca” i inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

Wykonaj ćwiczenia interaktywne 7 i 8.

Materiały pomocnicze:

H. Beczek, Jan Skrowaczewski – egzekutor AK, „Mówią Wieki” 8/2018.

W. Borodziej, Polska walcząca. Formy oporu w Generalnym Gubernatorstwie 1939–1944, „Mówią Wieki” 3, 4 i 5/1989.

J. Friedl, Niechciani goście. Brygada Świętokrzyska NSZ w Czechosłowacji, „Mówią Wieki” 4/2004.

S. Gałązka, Bataliony Chłopskie (1940–1944), „Mówią Wieki” 7/1983.

S. Gałązka, Bataliony Chłopskie na Rzeszowszczyźnie, „Mówią Wieki” 1/1981.

J. Garas, Brygada AL Ziemi Krakowskiej im. Bartosza Głowackiego, „Mówią Wieki” 4/1964.

R.M. Kaczmarek, Wielka ucieczka z Dössel, „Mówią Wieki” 2/2012.

W. Kubiak, W lasach janowskich i Puszczy Solskiej, „Mówią Wieki”4/1980.

B. Kubisz, Armia Krajowa. Walka i pamięć, „Mówią Wieki” 8/2016.

J. Kulwieć, Tajna Politechnika (1939‑1944), „Mówią Wieki” 8/1975.

J. Lukowski, Walka o życie, „Mówią Wieki” 5/1973.

G. Łakomski, Cichociemni – zawsze samotni w walce, „Mówią Wieki” 10/2007.

S. Piątkowski, Radomska konspiracja 1939–1945, „Mówią Wieki” 3/2008.

A.P. Przemyski, Alianckie zrzuty dla Armii Krajowej, „Mówią Wieki” 9/1987.

A.P. Przemyski, Początki alianckiej pomocy dla konspiracji w Polsce, „Mówią Wieki” 8/1987.

A. Socha, Leśne ślady „Ponurego”, „Mówią Wieki” 12/2007.

A. Wojtczak, Bitwa o szyny, „Mówią Wieki” 6/1980.

M. Wrzosek, Bitwa w Lasach Lipskich i Janowskich, „Mówią Wieki” 2/1972.

Z. Ziółek, Akcja „N”, „Mówią Wieki” 1/1967.

K. Zwierzchowski, Zrzut dla AK, „Mówią Wieki” 2/2007.

Wskazówki metodyczne:

• Informacje z sekcji „Prezentacja multimedialna” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w parach lub samodzielnie. Cały materiał może być wykorzystany do realizacji zajęć metodą odwróconej klasy. W szkole następuje czytanie i ocena koleżeńska opracowań uczniów.