Autorki: Małgorzata Kosińska‑Pułka, Bożena Święch

Temat: Młodzieńcza melancholia w poemacie Juliusza Słowackiego Godzina myśli

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne. Uczeń:

• poznaje wybrane fakty z młodzieńczych lat Juliusza Słowackiego,

• charakteryzuje cechy romantycznej melancholii,

• redaguje pytania związane z filmem edukacyjnym i wykładem,

• interpretuje treści metaforyczne poematu Juliusza Słowackiego Godzina myśli.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel proponuje uczniom, aby obejrzeli film edukacyjny Młodzieńcza melancholia w poemacie „Godzina myśli” (dostępny w e‑materiale) i zredagowali pięć pytań, na które odpowiada profesor Michał Kuziak w swoim wykładzie.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel rozpoczyna lekcję od rozmowy z uczniami na temat problemów egzystencjalnych, z którymi współcześnie zmagają się młodzi ludzie. Nauczyciel pyta o to, jakie młodzi ludzie mają lęki, niepokoje, obawy.

2. Uczniowie wymieniają i opisują problemy współczesnej egzystencji swoje lub swoich rówieśników. Wybrany uczeń zapisuje wypowiedzi koleżanek i kolegów na tablicy/tablicy interaktywnej.

3. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy i wskazuje każdej z nich inny fragment „Godziny myśli” Juliusza Słowackiego (wybrany spośród 2 i 3 cytatu z sekcji „Przeczytaj” i fragmentów umieszczonych w ćw. 1 w sekcji „Mapa myśli”).
   Każda grupa odpowiada za jeden plakat, któremu nadaje tytuł:
   - Chłopiec z lazurowymi oczami.
   - Chłopiec (główny bohater) z ciemnymi oczami.
   - Ukochana głównego bohatera.
   - Matka głównego bohatera.
   Na plakatach uczniowie wpisują cechy postaci wynikające z cytowanych fragmentów „Godziny myśli”. Plakaty krążą między zespołami i ostatecznie wracają do tych grup, które miały je na początku zajęć. Wpisując cechy, uczniowie dbają o to, aby się nie powtarzały.
   Uczniowie umieszczają plakaty w widocznym miejscu sali lekcyjnej, omawiają zapisane cechy, konfrontują je z mapą myśli zamieszczoną w e‑materiale, wykorzystują ćwiczenie 1. Do każdej z cech bohatera podają cytat, który ją ilustruje.

2. Grupy wybierają jeden z przywołanych cytatów i poddają go analizie językowej. Wskazują składniowe i stylistyczne środki wyrazu, określają ich funkcje w portretowaniu postaci. Swoje rozwiązania zapisują w tabeli, którą sami projektują.

3. Grupy ponownie wracają do pracy ze swoimi plakatami i zapisują na ich odwrocie wynikające z podanych fragmentów „Godziny myśli” refleksje na temat człowieka i jego sytuacji w świecie, wykorzystują ćwiczenie 2.
   Wybrani uczniowie głośno odczytują refleksje zapisane na plakatach grup, w których pracowali.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel proponuje, aby uczniowie zaprezentowali zredagowane przez siebie pytania związane z filmem edukacyjnym (zadanie wykonali przed lekcją), rozmawiają na ich temat, konfrontują z tymi, które opracowali ich koledzy/koleżanki.

2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie podsumowali pracę z fragmentami Godziny myśli Juliusza Słowackiego porównaniem romantycznej melancholii ze współczesnymi niepokojami egzystencjalnymi, które zostały opisane na początku lekcji.
   Nauczyciel ocenia aktywność uczniów.

Praca domowa:

1. Nauczyciel na podstawie e‑materiałów redaguje polecenie pracy domowej. Uczniowie wybierają jedno z zadań:
   - Według autorki rozważań o romantycznym indywidualizmie Jednym z najbardziej dotkliwych doświadczeń romantycznego indywidualisty jest przeżycie czasu przemijania. Rozważ, czy przeżywanie przemijania czasu jest cechą tylko romantycznych bohaterów?
   - Zredaguj wypowiedź argumentacyjną, w której punktem wyjścia uczynisz fragment z sekcji „Przeczytaj”:
   Okazuje się jednak, że marzenia mogą zarówno przywieść człowieka do katastrofy, jak i pomóc mu w heroicznych zmaganiach z melancholią

Materiały pomocnicze:

• Władysław Dynak, Aleksander Labuda, Lekcje czytania. Eksplikacje literackie, Warszawa 1991.

• Halina Krukowska, Indywidualizm, w: Słownik literatury polskiej XIX wieku, Warszawa 1991.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film edukacyjny” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.