Autorka: Anna Rabiega

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Prawa przysługujące pokrzywdzonemu, oskarżonemu i świadkowi

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

V. Prawo w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

11) przedstawia przebieg postępowania karnego w Rzeczypospolitej Polskiej oraz uczestniczące w nim strony; wymienia główne prawa, jakie przysługują ofierze, sprawcy i świadkowi przestępstwa; pisze zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa.

Zakres rozszerzony

XI. System prawa w Rzeczypospolitej Polskiej.

Uczeń:

20) stosuje w analizie przypadku podstawowe instytucje prawa karnego w Rzeczypospolitej Polskiej (odpowiedzialność za wykroczenie i karna, wykroczenie a przestępstwo, występek a zbrodnia; wina i kara; zasada domniemania niewinności; prawo do obrony; wyłączenie odpowiedzialności karnej).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje prawa przysługujące pokrzywdzonemu, podejrzanemu. oskarżonemu i świadkowi w procesie karnym;

• rozważa znaczenie obowiązywania zasady domniemania niewinności;

• analizuje przykłady praktycznego zastosowania praw przysługujących ofierze, podejrzanemu, oskarżonemu i świadkowi w procesie karnym.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• mapa myśli;

• dyskusja;

• analiza materiałów źródłowych;

• studium przypadku.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda, magnesy.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Przedstawienie tematu i celów zajęć.

2. Mapa myśli. Chętna/wybrana osoba głośno czyta fragment wypowiedzi Rzecznika Praw Obywatelskich zawarty we wprowadzeniu do lekcji. Uczniowie odpowiadają na pytanie: „Dlaczego przekazanie osobie, która znalazła się w sytuacji pokrzywdzonego, oskarżonego lub świadka, stosownej informacji o przysługujących jej prawach jest istotne?”. Wspólnie tworzą mapę myśli na tablicy.

Faza realizacyjna

1. Praca z multimediami z sekcji „Animacja”. Uczniowie dzielą się na trzy grupy: „Pokrzywdzony”, „Świadek”, „Oskarżony”. Zespoły zapoznają się z odpowiednimi multimediami oraz właściwymi fragmentami z sekcji „Przeczytaj”. Ich zadaniem jest ułożenie na tej podstawie 10 pytań prawda/fałsz i zapisanie ich w dwóch kopiach. Następnie każda z grup otrzymuje zestawy pytań od dwóch pozostałych grup.

2. Grupy zapoznają się z całym zestawem multimediów. Zadanie polega na odnalezieniu w ich treści odpowiedzi na 20 pytań prawda/fałsz, które otrzymała grupa. Chętne/wybrane osoby przedstawiają swoje rozwiązania, a grupy będące autorami pytań weryfikują i komentują (wyjaśniają) poprawność tych rozwiązań.

2. Ćwiczenia interaktywne nr 7–8. Uczniowie wykonują je w parach. Chętne/wybrane pary przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy. Po przedstawieniu rozwiązania odbywa się krótka dyskusja nad jego poprawnością – uczniowie przedstawiają swoje uzasadnienia. Chętny/wybrany uczeń (lub w razie potrzeby – nauczyciel) wskazuje poprawne rozstrzygnięcie i wyjaśnia, dlaczego jest ono właściwe.

3. Ćwiczenie interaktywne nr 5. Uczniowie samodzielnie rozwiązują zadnie, następnie kilka chętnych osób kolejno przedstawia wybrane przez siebie problemy wraz z uzasadnieniami.

4. Praca w parach – przygotowanie ulotki informującej o najważniejszych zdaniem uczniów prawach pokrzywdzonego/oskarżonego/świadka. Ulotki zostają umieszczone na tablicy.

Faza podsumowująca

1. Ćwiczenia interaktywne nr 1, 2 i 6. Uczniowie samodzielnie rozwiązują i sprawdzają zadania. W przypadku pojawienia się wątpliwości odnośnie do poprawności rozwiązań, chętne/wybrane osoby wyjaśniają prawdziwość/fałszywość zdań.

2. Uczniowie oglądają galerię stworzonych przez siebie ulotek dla pokrzywdzonych, świadków i oskarżonych i oddają swoje głosy (np. przez pozostawienie magnesu lub postawienie kreski) pod tymi, które najbardziej im się spodobały. Najlepsze prace nauczyciel może nagrodzić w wybrany sposób (np. oceną za pracę na lekcji).

Praca domowa:

Znajdź w internecie obowiązujący wzór pouczenia wręczanego pokrzywdzonemu, oskarżonemu lub świadkowi. Zaproponuj uproszczoną wersję pouczenia, zawierającą maksymalnie 10 punktów obejmujących najważniejsze kwestie i sformułowanych w sposób praktyczny i zrozumiały dla odbiorcy.

Materiały pomocnicze:

Konstytucja Rzeczpospolitej Polskiej z dnia 2 kwietnia 1997 r., sejm.gov.pl.

Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego, prawo.sejm.gov.pl.

Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie, prawo.sejm.gov.pl.

Waltoś Stanisław, Konstytucyjna zasada domniemania niewinności a środki masowego przekazu, „Nauka” 2009, nr 1.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Animację i schematy uczniowie mogą wykorzystać do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.