1
Pokaż ćwiczenia:
RQaFNj3OKCOR31
Ćwiczenie 1
Dopasuj do poszczególnych osób właściwe opisy ich ról w postępowaniu przygotowawczym i sądowym. podejrzany Możliwe odpowiedzi: 1. osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo, 2. osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której postawiono już zarzut w związku z rozpoczęciem przesłuchania, 3. każda osoba, która – w ocenie organu prowadzącego postępowanie – może mieć informacje przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy i została wezwana do postępowania w celu złożenia zeznań, 4. osoba, przeciwko której wniesiono do sądu akt oskarżenia oskarżony Możliwe odpowiedzi: 1. osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo, 2. osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której postawiono już zarzut w związku z rozpoczęciem przesłuchania, 3. każda osoba, która – w ocenie organu prowadzącego postępowanie – może mieć informacje przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy i została wezwana do postępowania w celu złożenia zeznań, 4. osoba, przeciwko której wniesiono do sądu akt oskarżenia pokrzywdzony Możliwe odpowiedzi: 1. osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo, 2. osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której postawiono już zarzut w związku z rozpoczęciem przesłuchania, 3. każda osoba, która – w ocenie organu prowadzącego postępowanie – może mieć informacje przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy i została wezwana do postępowania w celu złożenia zeznań, 4. osoba, przeciwko której wniesiono do sądu akt oskarżenia świadek Możliwe odpowiedzi: 1. osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo, 2. osoba, wobec której wydano postanowienie o przedstawieniu zarzutów albo której postawiono już zarzut w związku z rozpoczęciem przesłuchania, 3. każda osoba, która – w ocenie organu prowadzącego postępowanie – może mieć informacje przydatne dla rozstrzygnięcia sprawy i została wezwana do postępowania w celu złożenia zeznań, 4. osoba, przeciwko której wniesiono do sądu akt oskarżenia
RxdYXyG0syk3R1
Ćwiczenie 2
Przyporządkuj do każdej osoby przysługujące jej prawa. oskarżony Możliwe odpowiedzi: 1. prawo do ostatniego słowa po zakończeniu przewodu sądowego, 2. prawo odmowy zeznań dotyczących informacji zastrzeżonych lub poufnych albo objętych tajemnicą zawodową, 3. prawo do korzystania z pomocy profesjonalnego obrońcy, 4. prawo odmowy składania zeznań obciążających osobę najbliższą, 5. prawo do otrzymania informacji o uchyleniu tymczasowego aresztowania stosowanego wobec podejrzanego lub o jego ucieczce z aresztu śledczego, 6. prawo złożenia zażalenia do sądu na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub o umorzeniu postępowania przez prokuratora pokrzywdzony Możliwe odpowiedzi: 1. prawo do ostatniego słowa po zakończeniu przewodu sądowego, 2. prawo odmowy zeznań dotyczących informacji zastrzeżonych lub poufnych albo objętych tajemnicą zawodową, 3. prawo do korzystania z pomocy profesjonalnego obrońcy, 4. prawo odmowy składania zeznań obciążających osobę najbliższą, 5. prawo do otrzymania informacji o uchyleniu tymczasowego aresztowania stosowanego wobec podejrzanego lub o jego ucieczce z aresztu śledczego, 6. prawo złożenia zażalenia do sądu na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub o umorzeniu postępowania przez prokuratora świadek Możliwe odpowiedzi: 1. prawo do ostatniego słowa po zakończeniu przewodu sądowego, 2. prawo odmowy zeznań dotyczących informacji zastrzeżonych lub poufnych albo objętych tajemnicą zawodową, 3. prawo do korzystania z pomocy profesjonalnego obrońcy, 4. prawo odmowy składania zeznań obciążających osobę najbliższą, 5. prawo do otrzymania informacji o uchyleniu tymczasowego aresztowania stosowanego wobec podejrzanego lub o jego ucieczce z aresztu śledczego, 6. prawo złożenia zażalenia do sądu na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub o umorzeniu postępowania przez prokuratora
2
Ćwiczenie 3

Zapoznaj się z tekstem i wykonaj polecenie.

1
Stanisław Waltoś Konstytucyjna zasada domniemania niewinności a środki masowego przekazu

W świecie mediów błyszczy dzisiaj tzw. dziennikarstwo śledcze, w którym można rozróżnić dwie kategorie. Pierwsza jest klasycznym dziennikarstwem śledczym. Dziennikarz na własną rękę poszukuje dowodów, rozpytuje ludzi, ogląda miejsce przestępstwa, sobie znanymi sposobami dociera do dokumentów nieznanych organom śledczym. (…) Zdarza się, choć bardzo rzadko, że np. obrońca lub oskarżyciel skutecznie wykorzystują ustalenia dziennikarskie w toku procesu.

Druga kategoria jest niczym innym, jak najczęściej świadomym „przeciekiem” wiadomości z postępowania przygotowawczego. Niestety, ta metoda panoszy się (…).

Metoda ta przybiera dwie formy:

a) filmowania przez ekipy policyjne (np. sprawa W. Czarzastego), ABW (np. sprawa Barbary Blidy) lub Centralnego Biura Korupcyjnego (np. sprawa doktora M. G.) momentu wkraczania do mieszkań, skuwania zatrzymanego i odwożenia do miejsca przesłuchania. Nagranie trafia zaraz potem do niektórych stacji telewizyjnych i za chwilę społeczeństwo dowiaduje się, jak sprawnie i szybko oraz bezwzględnie organy ścigania reagują na przestępstwa… Forma wypróbowana już dość dawno (zatrzymanie np. prezesa ORLEN‑u) i do niedawna z lubością kontynuowana;

b) tajnego dostarczania dobrze wybranym dziennikarzom wiadomości z akt postępowania przygotowawczego. Nie ma wątpliwości, że takie „przecieki” z reguły są wymierzone przeciwko konkretnym i komuś niewygodnym osobom. Nieliczenie się z zasadą domniemania niewinności dochodzi wówczas do ekstremum.

cyt6 Źródło: Stanisław Waltoś, Konstytucyjna zasada domniemania niewinności a środki masowego przekazu, „Nauka” 2009, nr 1, s. 14–15.
RMHOHYAU5SPEV
Zdecyduj, które stwierdzenia są prawdziwe, a które fałszywe. Artykuł piętnuje dziennikarstwo śledcze, ponieważ stoi ono w sprzeczności z zasadą domniemania niewinności. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. „Przecieki” z postępowania przygotowawczego rzadko dotyczą osób niebędących osobami publicznymi. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz. Autor artykułu uważa, że nagrania z policyjnych akcji zatrzymania podejrzanego powinny być udostępniane za pośrednictwem mediów, by społeczeństwo mogło się dowiedzieć, jak sprawnie, szybko i bezwzględnie organy ścigania reagują na przestępstwa. Możliwe odpowiedzi: Prawda, Fałsz
21
Ćwiczenie 4

Przeanalizuj fragment pisma Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Sprawiedliwości i wykonaj polecenie.

1
Pismo do MS ws. projektów wzorów pouczeń o uprawnieniach i obowiązkach podejrzanego, pokrzywdzonego oraz świadka w sprawach karnych

W odpowiedzi na pismo z dnia 17 października 2019 r. (…) dotyczące projektów rozporządzeń Ministra Sprawiedliwości:

  • w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach podejrzanego w postępowaniu karnym (…),

  • w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach pokrzywdzonego w postępowaniu karnym (…),

  • w sprawie określenia wzoru pouczenia o uprawnieniach i obowiązkach świadka w postępowaniu karnym (…), uprzejmie przedstawiam następujące uwagi.

Zaprezentowane projekty rozporządzeń w swoich paragrafach pierwszych wskazują, że akty te określają wzory pouczeń o uprawnieniach i obowiązkach odpowiednio podejrzanego, pokrzywdzonego i świadka w postępowaniu karnym. Już na początku wskazać należy na rozróżnienie pojęć „uprawnienie” oraz „prawo”. W istocie wzory pouczeń stanowią parafrazę przepisów Kodeksu postępowania karnego ograniczającą się do takiego przeformatowania ich treści, aby można im było nadać formę krótkich zdań opisujących treść prawa jako takiego. Tymczasem uprawnienie oznacza możliwość podjęcia określonej czynności procesowej o określonych skutkach prawnych. We wzorach pouczeń brak jest natomiast wskazania tego, kto, kiedy, jak i gdzie składa określone pismo procesowe lub dokonuje określonej czynności prawnej oraz jakie uprawnienie w ten sposób realizuje. Już z powyższego widać, że projektodawca wzorów nie postawił sobie za cel uczynienia z nich skutecznego środka ochrony praw uczestników postępowania, czyli takich, z których osoba nieposiadająca wykształcenia prawniczego dowie się o swojej sytuacji prawnej oraz o możliwościach podejmowania działań skutkujących zmianą tej sytuacji, bez konieczności korzystania z pomocy podmiotu profesjonalnego.

Konieczne jest także poczynienie uwagi ogólnej dotyczącej języka, w którym zostały sformułowane wzory pouczeń. Wbrew twierdzeniom zawartym w uzasadnieniu do projektów rozporządzeń, język wzorów, tj. język prawny, nie jest językiem prostym i przystępnym. Pouczenia nie zwracają się ku obywatelowi jako odbiorcy zawartego w nim komunikatu, a stanowią suchy opis praw, z którego osoba nieposiadająca wykształcenia prawniczego nie jest w stanie wiele wyczytać.

Pouczenia dla podejrzanego i pokrzywdzonego sformułowane w hermetycznym, prawniczym języku nie spełniają wymogów wynikających z dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/13/UE z dnia 22 maja 2012 r. w sprawie prawa do informacji w postępowaniu karnym (…) oraz dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z dnia 25 października 2012 r. ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw oraz zastępującej decyzję ramową Rady 2001/220/WSiSW (…). Dyrektywy te wprost wskazują, że informacje powinny zostać udzielone w prostym i przystępnym języku, z uwzględnieniem wszelkich szczególnych potrzeb osób podejrzanych, oskarżonych i pokrzywdzonych (…). Aktualność zachowują zatem uwagi Rzecznika przedstawione w wystąpieniu Rzecznika Praw Obywatelskich do Ministra Sprawiedliwości z dnia 26 kwietnia 2016 r. (…).

cytat1 Źródło: Pismo do MS ws. projektów wzorów pouczeń o uprawnieniach i obowiązkach podejrzanego, pokrzywdzonego oraz świadka w sprawach karnych, 29.12.2019 r., dostępny w internecie: rpo.gov.pl.
Rktx3134cy5FY
Podaj, jakie zarzuty wobec powyższych dokumentów stawia rzecznik. (Uzupełnij).

Materiał źródłowy do zadań 5‑6.

11
CBOS Społeczne oceny wymiaru sprawiedliwości

Z podanej listy proszę wskazać trzy, Pana(i) zdaniem, najistotniejsze problemy, które obecnie dotyczą polskiego wymiaru sprawiedliwości

Odpowiedzi respondentów (w %), których poglądy na polskie sądy i sędziów oparte są przede wszystkim na:

osobistym doświadczeniu

wiedzy z telewizji, gazet, internetu

tym, co inni ludzie mówią o sądach i sędziach

ogół badanych

zbyt skomplikowane procedury postępowań sądowych

26

34

39

33

niewydolny system przepływu informacji pomiędzy sądami

13

13

7

11

korupcja wśród sędziów

26

31

34

30

przewlekłość postępowań sądowych

56

48

47

48

naruszanie przez sędziów przepisów w stosowaniu procedur

7

6

4

6

niekompetencja sędziów

13

9

7

9

wydawanie przez sędziów wyroków na podstawie niewystarczającego materiału dowodowego

15

16

15

15

orzekanie zbyt niskich kar za przestępstwa

20

27

22

23

orzekanie zbyt wysokich kar za przestępstwa

3

2

3

2

nadużywanie tzw. tymczasowego aresztowania

4

6

5

5

zbyt rzadkie stosowanie tzw. tymczasowego aresztowania

6

3

5

4

braki kadrowe w administracji sądowej

8

3

2

4

niewystarczająca liczba sędziów

8

6

5

6

zbyt niski poziom informatyzacji w sądach

9

5

3

5

zła organizacja pracy w sądach

10

11

9

11

zbyt niskie zarobki sędziów

1

1

1

1

notoryczne opóźnienia rozpraw

15

14

18

15

złe traktowanie obywateli

12

6

10

8

zbyt wysokie koszty związane z postępowaniem sądowym

8

13

19

13

nepotyzm przy wyborze ławników

3

2

0

2

inne kwestie

3

1

1

2

trudno powiedzieć

4

7

6

9

cyt7 Źródło: CBOS, Społeczne oceny wymiaru sprawiedliwości, „Komunikat z badań”, nr 31/2017, dostępny w internecie: cbos.pl [dostęp 29.12.2019 r.].
21
Ćwiczenie 5
Ri1D6kHnjwXxD
Przeanalizuj dane statystyczne dotyczące diagnozowanych przez Polaków problemów wymiaru sprawiedliwości i podaj jeden bezpośrednio związany z możliwym naruszaniem praw pokrzywdzonego, oskarżonego lub świadka. Uzasadnij swój wybór. (Uzupełnij).
R1K5PbZfsIweu2
Ćwiczenie 6
Na podstawie danych z materiału źródłowego rozstrzygnij, czy poniższe stwierdzenia są prawdziwe czy fałszywe.
Ćwiczenie 6
RAtB3cz6G6nLm
Na podstawie danych z materiału źródłowego zaznacz prawdziwe stwierdzenia. Możliwe odpowiedzi: 1. Problemem najczęściej wskazywanym przez ogół respondentów jest przewlekłość postępowań sądowych., 2. Większość Polaków uważa, że postępowania sądowe trwają w naszym kraju zbyt długo., 3. Osoby, które czerpią swoją wiedzę o funkcjonowaniu wymiaru sprawiedliwości głównie z mediów, w większym stopniu niż pozostali ankietowani uważają, że kary orzekane za przestępstwa są zbyt niskie.
31
Ćwiczenie 7

Zapoznaj się z materiałami źródłowymi i wykonaj polecenie.

Źródło I

1
Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.

Art. 42 (…)
3. Każdego uważa się za niewinnego, dopóki jego wina nie zostanie stwierdzona prawomocnym wyrokiem sądu.

1 Źródło: Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r., dostępny w internecie: sejm.gov.pl [dostęp 15.07.2020 r.].

Źródło II

1
Bogdana Słupska-Uczkiewicz Zasada domniemania niewinności fundamentem rzetelnego procesu karnego

Grzegorz G., w gronie innych osób został tymczasowo aresztowany pod zarzutem popełnienia licznych przestępstw kryminalnych. Sąd Apelacyjny rozpoznając jego zażalenie na kolejne przedłużenie tymczasowego aresztowania, w uzasadnieniu swego postanowienia użył stwierdzenia, że oskarżeni, a wśród nich i skarżący „popełnili zarzucane im przestępstwa”. Zdaniem Grzegorza G. doszło w ten sposób do naruszenia zasady domniemania niewinności na skutek stanowczego oświadczenia sądu, iż oskarżony popełnił zarzucany mu czyn przed wydaniem wyroku w jego sprawie.

palestra Źródło: Bogdana Słupska-Uczkiewicz, Zasada domniemania niewinności fundamentem rzetelnego procesu karnego, „Palestra” 2007, nr 3-4, s. 123.
RSCJj4nCpeJAu
Rozstrzygnięcie: (Wybierz: tak, nie) Uzasadnienie: (Uzupełnij).
31
Ćwiczenie 8

Zapoznaj się z materiałami źródłowymi i wykonaj polecenie.

Źródło I

Opis sytuacji faktycznej

W wypadku samochodowym z winy pani Elżbiety pani Urszula doznała złamania trzonu kręgu, stłuczenia biodra i uda. Sąd rejonowy warunkowo umorzył postępowanie wobec oskarżonej (z uznaniem jej winy za wypadek) – bez zobowiązania do naprawienia szkody. Uznał bowiem, że szkody tej nie da się oszacować. Na mocy art. 67 § 3 Kodeksu karnego nałożył jednak na sprawczynię wypadku obowiązek zapłacenia poszkodowanej 15 tys. zł nawiązki (oraz wpłatę 1000 zł na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym i Pomocy Postpenitencjarnej). Pani Elżbieta odwołała się, tłumacząc, że 16 tysięcy przekracza jej możliwości: jest wdową i żyje z renty rodzinnej. Nigdy też nie była karana. Zasady ruchu drogowego naruszyła nieumyślnie i miała ubezpieczenie OC, zaś ubezpieczyciel wypłacił pani Urszuli 7 tys. zł odszkodowania. Sąd okręgowy uznał tę argumentację i uchylił nawiązkę oraz świadczenie na Fundusz. Wskazał, że jeśli odszkodowanie nie rekompensuje całości szkody, to pani Urszula może pozwać ubezpieczyciela.
Indeks górny  Źródło: opracowanie własne. Indeks górny koniec

Źródło II

1
Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny

Art. 67
§ 1. Warunkowe umorzenie następuje na okres próby, który wynosi od roku do 3 lat i biegnie od uprawomocnienia się orzeczenia. (…)
§ 3. Umarzając warunkowo postępowanie karne, sąd nakłada na sprawcę obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków orzeka nawiązkę.

cyt4 Źródło: Ustawa z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny, dostępny w internecie: prawo.sejm.gov.pl [dostęp 29.12.2019 r.].
RgqldynRcx2TE
Uzasadnij, że w opisanej sytuacji doszło do naruszenia praw pokrzywdzonego. Podaj prawo, które zostało naruszone, przywołując odpowiedni przepis. (Uzupełnij).