Dla nauczyciela
Autor: Ewa Orlewicz
Przedmiot: Filozofia
Temat: Intelektualizm etyczny Sokratesa
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.
Cele lekcji (językiem ucznia):
Dowiesz się, czym jest intelektualizm etyczny, aepistemé, areté, psyche i daimonion.
Przeanalizujesz sokratejskie rozumienie dobra.
Uzasadnisz – za Sokratesem – twierdzenie, że nikt świadomie nie czyni zła.
Zastanowisz się nad określeniem intelektualizm etyczny i ocenisz jego trafność.
Cele operacyjne. Uczeń:
pojmuje rolę filozofii jako fundamentalnego składnika dziedzictwa kultury śródziemnomorskiej;
dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;
rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
nauczanie wyprzedzające.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
praca z tekstem;
praca z multimedium.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia e‑materiał: „Intelektualizm etyczny Sokratesa” uczestnikom zajęć. Prosi uczniów o przygotowanie prezentacji na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie mają za zadanie przygotować przykłady z tekstów kultury oraz z życia ilustrujące zagadnienia związane z tematem lekcji.
Faza wprowadzająca:
Prowadzący zajęcia loguje się na platformie. Na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla temat lekcji, następnie omawia cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu. Wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Zalogowany na platformie nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Wybrani uczniowie prezentują efekty pracy w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje. Tę część lekcji kończy krótka dyskusja wokół poruszonej tematyki:
- Jakie można podać przykłady na to, że ludzie wiedzą, czym jest dobro, a czynią zło?
- Co to znaczy, że „idea jest doskonała, w końcu ludzkie czyny znajdą solidniejsze uzasadnienie niż tylko społeczny zwyczaj”?
Po zakończeniu dyskusji chętna/wybrana osoba przedstawia wnioski.
Faza realizacyjna:
Dyskusja. Nauczyciel prosi uczniów, aby podzielili się na dwie grupy, następnie wyjaśnia, że będą prowadzili dyskusję za i przeciw na temat: Czy zgadzasz się z Sokratesem, że nikt świadomie nie czyni zła?
W wyznaczonym czasie uczniowie zapisują argumenty, które będą mogli wykorzystać podczas dalszej części zajęć. Grupa pierwsza zajmuje stanowisko za, a grupa druga przeciw zadanemu problemowi. Następnie uczniowie mogą zamienić się miejscami w grupach, zgodnie ze stanowiskiem, którego chcą bronić. Dyskusje moderuje nauczyciel, starając się również aktywizować i zachęcać wszystkich uczniów. Na koniec wybiera po jednej osobie z każdej grupy, które podsumowują dyskusję. Nauczyciel, jeśli to potrzebne, uzupełnia informacje.Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej quiz z sekcji „Gra edukacyjna” i przedstawia zasady zabawy. Następnie każdy uczeń uruchamia grę na laptopie, tablecie lub telefonie komórkowym i rozpoczyna się gra. Nauczyciel może podzielić klasę na grupy i zorganizować rywalizację międzyzespołową, może też porównać wyniki indywidualne. Po zakończonym quizie następuje wspólne omówienie odpowiedzi i nagrodzenie zwycięskiej osoby/drużyny.
Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy ćwiczenie nr 7 i prosi uczniów, aby w parach przygotowali rozwiązanie na podstawie wskazówek zawartych w e‑materiale.
Następne ćwiczenie nr 8, wyświetlone przez nauczyciela na tablicy, uczniowie rozwiązują w grupach 4‑osobowych. Po jego wykonaniu i uzgodnieniu przez każdą grupę wspólnego oraz jednoznacznego wyboru następuje omówienie rezultatów na forum klasy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. Wspólnie z uczniami poddaje refleksji proces dydaktyczny: czego się uczniowie nauczyli, czy osiągnęli założone cele?
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie rozwiązują ćwiczenia otwarte nr 9 i 10 w e‑materiale.
Materiały pomocnicze:
Tatarkiewicz W., Historia filozofii, tom 1, Warszawa 2005.
Diogenes Laertios, Żywoty i poglądy słynnych filozofów, część II, rozdział piąty: Sokrates, Warszawa 1988.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Gra edukacyjna” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.