Dla nauczyciela

SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Michał Pranke

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Regionalne zróżnicowanie zmian liczby ludności w Polsce po II wojnie światowej i jego przyczyny

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

Podstawa programowa

XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna.

Uczeń:

3) analizuje, na podstawie źródeł informacji geograficznej, zmiany liczby ludności, przyrostu naturalnego i rzeczywistego ludności Polski oraz prognozuje skutki współczesnych przemian demograficznych w Polsce dla rozwoju społeczno‑gospodarczego kraju.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • omawia zmiany liczby ludności i gęstości zaludnienia poszczególnych regionów Polski po II wojnie światowej,

  • określa gospodarcze, polityczne i społeczne przyczyny zmian liczby ludności i gęstości zaludnienia w Polsce po II wojnie światowej,

  • określa przestrzenną i czasową dynamikę zmian liczby ludności i gęstości zaludnienia poszczególnych regionów Polski po II wojnie światowej,

  • formułuje prawidłowości dotyczące zmiany liczby ludności i gęstości zaludnienia poszczególnych regionów Polski po II wojnie światowej.

Strategie nauczania: odwrócona klasa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, praca z e‑materiałem

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy, atlasy geograficzne, mapa ścienna Polski

Materiały pomocnicze

Bank Danych Lokalnych GUS, https://bdl.stat.gov.pl/BDL/ (dostęp 17.05.2021).

Jagielski A., Geografia ludności, PWN, Warszawa 1978.

Okólski M., Demografia: podstawowe pojęcia, procesy i teorie w encyklopedycznym zarysie, Wydawnictwo Naukowe Scholar, Warszawa 2005.

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z częścią „Przeczytaj” e‑materiału oraz filmem edukacyjnym.

Faza wprowadzająca

  • Wprowadzenie do tematu zajęć. Przypomnienie/omówienie podstawowych pojęć związanych z demografią (przyrost naturalny, przyrost rzeczywisty, gęstość zaludnienia, depopulacja). Pogadanka w interakcji z uczniami na temat przyczyn zmian liczby ludności.

  • Nauczyciel przedstawia cele lekcji.

Faza realizacyjna

  • Nauczyciel prosi uczniów, aby utworzyli 5 grup. Zadaniem grup jest omówienie zmian liczby ludności i gęstości zaludnienia poszczególnych regionów Polski oraz określenie gospodarczych, politycznych i społecznych przyczyn tych zmian. Nauczyciel przydziela grupom odpowiednie okresy:

    • lata 1946–1950 (okres ruchów ludnościowych po II wojnie światowej),

    • lata 1950–1970 (intensywny rozwój procesów urbanizacji i industrializacji),

    • lata 1970–1989 (reforma administracyjna 1975 r., kryzys gospodarczy),

    • lata 1989–2004 (okres transformacji ustrojowej do czasu akcesji do UE),

    • od akcesji do UE w 2004 r. do 2019 r.

  • Podczas wykonywania zadania uczniowie mogą korzystać z e‑materiału, atlasów geograficznych oraz dostępnych źródeł informacji. Po upływie ustalonego czasu liderzy poszczególnych grup na forum klasy prezentują rezultaty pracy (zaczyna grupa, której przydzielono najwcześniejszy chronologicznie okres, kolejne prezentacje również w porządku chronologicznym). Nauczyciel prosi uczniów, aby w trakcie wystąpienia korzystali z mapy Polski i omawiali zmiany liczby ludności i gęstości zaludnienia w odniesienu do poszczególnych regionów kraju. Pozostali uczniowie w tym czasie sporządzają notatki. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wypowiedzi uczniów, w razie potrzeby uzupełnia.

  • Po zakończeniu wszystkich prezentacji następuje klasowa dyskusja służąca podsumowaniu omawianych treści oraz sformułowaniu prawidłowości dotyczących zmian liczby ludności i gęstości zaludnienia poszczególnych regionów Polski po II wojnie światowej.

Faza podsumowująca

  • Uczniowie wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z bloku „Sprawdź się”. Wybrani uczniowie bądź ochotnicy prezentują odpowiedzi. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wykonania zadania.

  • Nauczyciel przypomina cele zajęć.

  • Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas lekcji, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.

  • Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

  • Korzystając z dostępnych źródeł informacji, sporządź notatkę dotyczącą zmian liczby ludności i gęstości zaludnienia w Twoim województwie w okresie od 1946 r. do 2019 r. Wskaż główne przyczyny tych zmian.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Film edukacyjny zawarty w e‑materiale może zostać wykorzystany podczas zajęć dotyczących przemian demograficznych w Polsce (zakres podstawowy: VIII). Może znaleźć zastosowanie na lekcji „Zmiany w liczbie ludności w Polsce po II wojnie światowej”P8sqLWHFh„Zmiany w liczbie ludności w Polsce po II wojnie światowej”.

Sprawdź się