Autorka: Dorota Czarny

Przedmiot: wiedza o społeczeństwie

Temat: Teoria zmiany społecznej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

III. Struktura społeczna i problemy społeczne.

Uczeń:

2) analizuje sposoby adaptacji klas społecznych do zmiany społeczno‑gospodarczej w Rzeczypospolitej Polskiej; wskazuje na przyczyny degradacji i awansu społecznego przedstawicieli tych klas społecznych;

6) porównuje skalę nierówności społecznych w Rzeczypospolitej Polskiej i wybranym państwie, wyjaśniając związek między nierównościami społecznymi a nierównością szans życiowych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• analizuje typy poleceń do ćwiczeń dotyczących teorii zmiany społecznej;

• ocenia swoją wiedzę, wykonując zestaw ćwiczeń;

• wskazuje różne typy teorii zmiany społecznej;

• analizuje najpopularniejsze propozycje teorii zmiany społecznej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• gra w statki;

• odpowiadam za ciebie;

• analiza tekstów źródłowych;

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• flipcharty i markery.

Przebieg zajęć:

Faza wstępna

1. Nauczyciel dzieli klasę na dwie grupy, uczniowie spośród siebie wybierają osoby koordynujące pracę. Zadaniem każdej z grup jest przygotowanie 20 pytań na podstawie wszystkich dostępnych informacji, zawartych w e‑materiale do wyznaczonego tematu, mogą również do pytania przygotować fragmenty tekstów źródłowych czy ilustracje.

2. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

3. Uczniowie mają w błyskawicznym tempie przypomnieć sobie, jakie wyróżniamy typy zmian społecznych, i krótko je scharakteryzować.

4. Po krótkim przypomnieniu nauczyciel prosi uczniów, aby usiedli w wyznaczonych wcześniej grupach.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie otrzymują arkusze, na których narysowane są plansze o wymiarach 10 x 10, i markery. Wyjaśnia, że na tej lekcji uczniowie zagrają w statki. W razie konieczności objaśnia zasady gry. Na jednej planszy grupy rysują swoje statki: jeden czteromasztowiec, dwa trzymasztowce, trzy dwumasztowce, cztery jednomasztowce; każde pole, na którym jest zaznaczony statek, ukrywa pytanie. Druga plansza służy do zaznaczania pól przeciwnika.

2. Przed rozpoczęciem gry zostają wspólnie omówione zasady punktowania pytań i kryterium oceniania.

3. Na tablicy narysowana jest tabela, na której nauczyciel zapisywać będzie punktacje grup.

4. Grupy losują, która zada pytanie jako pierwsza. Jeśli osoba z danej grupy odpowie prawidłowo (może sama zgłosić się do udzielenia odpowiedzi lub zostanie wyznaczona przez osobę koordynującą), otrzymuje 2 pkt. Jeśli ma problem z odpowiedzią, może wybrać sobie z grupy kogoś do pomocy (metoda „odpowiadam za ciebie”); gdy zostanie udzielona poprawna odpowiedź, grupa otrzymuje 1 pkt. Jeżeli nie udzieli odpowiedzi – 0 pkt.

5. Gdy jedna z grup „zatopi” wszystkie statki przeciwnika, następuje podsumowanie punktowe lub skończy się limit czasu przeznaczony na grę – koniec lekcji.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie w ramach podsumowania lekcji wykonują ćwiczenia wskazane przez nauczyciela, aby sprawdzić swoją wiedzę. Ćwiczenia zostają wspólnie omówione.

2. Nauczyciel podsumowuje zajęcia, przekazując informację zwrotną na temat pracy poszczególnych zespołów, oraz wyjaśnia uczniowskie wątpliwości.

3. Grupa, która uzyska najwyższą liczbę punktów, otrzymuje oceny cząstkowe (nauczyciel przed pracą w grupach może przedstawić kryterium oceniania grup, wówczas wszyscy uczniowie i wszystkie grupy zostaną ocenione).

Praca domowa:

Wykonanie pozostałych ćwiczeń z e‑materiału.

Utrwalenie powtarzanego materiału do sprawdzianu.

Materiały pomocnicze:

Zbigniew Bokszański, Zmiana społeczna i jednostka we współczesności, „Przegląd Socjologiczny”, 2016, t. LXV/3.

Edmund Burke, Rozważania o rewolucji we Francji, tłum. Dorota Lachowska, Kraków 1994.

Ewa Kozłowska, Wojciech Łukowski, Jak badać zmianę społeczną w małych miastach. Próba sformułowania założeń badawczych, „<span lang'en'>Zoon Politikon” 2014, nr 5.

Barbara Markowska, Zmiana bez postępu, czyli (bez)kres tego, co społeczne: Latour‑Tarde, „Zoon Politikon” 2014, nr 5.

Dawid Sześciło, Kiedy prawo może wywołać społeczną zmianę?, prawo.gazetaprawna.pl.

CBOS, Czy warto było zmieniać ustrój? Ocena przemian po 1989 r. Komunikat z badań CBOS, 2019 r., nr 76, cbos.pl.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Audiobook można wykorzystać do przygotowania prezentacji multimedialnej, którą przedstawią uczniowie jako część wiodącą lekcji (faza realizacji).