Barbara Markowska Zmiana bez postępu, czyli (bez)kres tego, co społeczne: Latour-Tarde

Problematyka zmiany społecznej dotyka podstawowego problemu socjologii: pytania o naturę/istotę tego, co społeczne. Decydująca jest tutaj perspektywa, z jakiej spoglądamy na kwestię stabilności społeczeństwa: czy traktujemy zmianę jako coś, co przydarza się, co można zaobserwować, badając przyczyny i skutki, jak chciał tego ojciec współczesnej socjologii, Émile Durkheim? Czy może należałoby spojrzeć na to z innej strony, zmiana wówczas byłaby warunkiem wpisanym w kondycję wszelkich powiązań (associations), które możemy nazwać społecznymi, a dopiero utrzymywanie ciągłości jest tym stanem, który domaga się wyjaśnienia? (…) To drugie podejście charakterystyczne jest dla stanowiska reprezentowanego współcześnie przez Brunona Latoura, reprezentanta Actor‑Network Theory (ANT).

bmar Źródło: Barbara Markowska, Zmiana bez postępu, czyli (bez)kres tego, co społeczne: Latour-Tarde, „Zoon Politikon” 2014, nr 5, s. 35–36.

Dawid Sześciło Kiedy prawo może wywołać społeczną zmianę?

Opublikowana kilka miesięcy temu książka (…) Cassa Sunsteina pt. How Change Happens (Jak dokonuje się zmiana) (…) sugeruje, że radykalna zmiana społeczna może się wydarzyć nagle i w sposób zupełnie nieprzewidywalny. Co więcej, może się zadziać pomimo, wydawałoby się, sprzeciwu czy sceptycyzmu deklarowanego przez większość społeczeństwa. Potrzeba jedynie impulsu, który spowoduje, że ukrywane przez milczącą większość realne poglądy na daną sprawę zaczną wychodzić na światło dzienne. (…) W Europie najbardziej spektakularne mogą być dwa przykłady z ostatnich dekad. Pierwszy to wprowadzenie (obecnie już w większości państw Unii Europejskiej) zakazu palenia tytoniu w lokalach gastronomicznych czy miejscach publicznych. W Polsce niedługo minie 10 lat stosowania tego zakazu w restauracjach czy barach. Kiedy go wprowadzano, na twórców tej regulacji sypały się gromy w postaci najcięższych zarzutów naruszania wolności osobistej czy zapowiadanej katastrofy rynku gastronomicznego. Inni twierdzili z kolei, że zakaz się po prostu nie przyjmie, będzie w praktyce ignorowany. Nic takiego się nie stało, dyskusja na temat sensowności zakazu szybko wygasła. Nie słychać też o poważnych problemach z jego przestrzeganiem.

daw Źródło: Dawid Sześciło, Kiedy prawo może wywołać społeczną zmianę?, 1.01.2020 r., dostępny w internecie: prawo.gazetaprawna.pl [dostęp 9.01.2020 r.].

Ewa Kozłowska, Wojciech Łukowski Jak badać zmianę społeczną w małych miastach. Próba sformułowania założeń badawczych

Inspirację do tych poszukiwań badawczych znajdziemy w typologii działań dewiacyjnych Roberta Mertona. Każda zmiana społeczna zaczyna się od działań, które zaprzeczają dotychczasowym praktykom i utrwalonym oczekiwaniom. Sens mertonowskiego myślenia był w najprostszym ujęciu następujący: gdy oczekiwania (cele), podzielane przez jakąś grupę czy społeczność, nie są możliwe do spełnienia, wtedy powstaje niezadowolenie, które staje się podatnym gruntem do działań, przy pomocy których próbuje się przezwyciężyć różnicę między rzeczywistym położeniem a wyobrażonymi celami. (…) Napięcie między regułami zachowań a celami może zostać zniesione dzięki wprowadzeniu innowacji, może dojść także do rebelii przeciwko istniejącym stosunkom społecznym. Oprócz tych dwóch form przezwyciężenia anomicznych sytuacji, mogą także mieć miejsce procesy dopasowań, które nie mogą znieść pierwotnych napięć, ale mogą je ukryć.

koz Źródło: Ewa Kozłowska, Wojciech Łukowski, Jak badać zmianę społeczną w małych miastach. Próba sformułowania założeń badawczych, „Zoon Politikon” 2014, nr 5, s. 49.

Edmund Burke Rozważania o rewolucji we Francji

Wściekłość i szaleństwo mogą w pół godziny zniszczyć więcej niż roztropność, namysł i przezorność potrafią zbudować w ciągu stu lat.

Skłonność do zachowywania i zdolność ulepszania wzięte razem – oto wzór męża stanu.

bur Źródło: Edmund Burke, Rozważania o rewolucji we Francji, tłum. Dorota Lachowska, Kraków 1994, s. 171–181.