Autor: Dorota Czarny

Przedmiot: Historia

Temat: Geneza i początek reformacji.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

zakres podstawowy

XVI. Reformacja i jej skutki.

Uczeń:

1) wyjaśnia religijne, polityczne, gospodarcze, społeczne, kulturowe uwarunkowania i następstwa reformacji, opisując jej główne nurty i postaci;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje obywatelskie,

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje kryzysową sytuację Kościoła katolickiego na przełomie średniowiecza i renesansu;

• charakteryzuje postać Marcina Lutra i wyjaśnia motywy jego działania;

• omawia rosnący konflikt ideowy między Kościołem katolickim a Marcinem Lutrem i jego zwolennikami;

• analizuje główne założenia luteranizmu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów,

• wędrujące plakaty,

• dyskusja,

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych,

• rozmowa kierowana.

Formy zajęć:

• praca indywidualna,

• praca w grupach,

• praca w parach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda,

• telefony z dostępem do internetu,

• flipchaty i markery.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstem zawartym w e‑materiale (bez filmu edukacyjnego), żeby mogli w czasie lekcji uczestniczyć w dyskusji.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

2. Nauczyciel prosi uczniów o wyjaśnienie słowa „reformacja”. Uczniowie starają się samodzielnie wyjaśnić pojęcie, nawiązując do osób i wydarzeń z 1517 roku.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli klasę na cztery lub osiem grup (w zależności od liczebności klasy), każdej z nich przydziela zadanie według poniższej rozpiski. Rozdaje wszystkim grupom arkusze z pytaniami i markery (każda grupa ma inny kolor markera). Prosi o wyznaczenie liderów grup, którzy będą kierowali pracą grupy. Wyjaśnia, że będziemy pracować metodą „wędrujących plakatów”, w razie konieczności tłumaczy, na czym ona polega.

Grupa 1 i 5: Co było powodem kryzysu w kościele?

Grupa 2 i 6: W jaki sposób Girolamo Savonarola i Erazm z Rotterdamu nawoływali do reformy w Kościele?

Grupa 3 i 7: Kim był Marcin Luter i w jaki sposób wyraził swoje niezadowolenie wobec bogactwa Kościoła i handlu odpustami?

Grupa 4 i 8: Czego dokonał Marcin Luter?

2. Po wyznaczonym czasie nauczyciel prosi poszczególne grupy o prezentację swoich zadań. Zapisują oni najważniejsze informacje, zagadnienia na mapie mentalnej przygotowanej przez nauczyciela na tablicy. W razie konieczności nauczyciel zadaje dodatkowe pytania grupom i koordynuje pracę uczniów.

3. Gdy wszystkie grupy skończą swoje prezentacje, nauczyciel prosi, aby uczniowie w parach przedstawili najważniejsze punkty doktryny Marcina Lutra. Uczniowie po krótkiej rozmowie podają swoje odpowiedzi, które zostają zapisane na tablicy.

4. Na podsumowanie pracy z e‑materiałem oraz w grupach nauczyciel zadaje uczniom pytanie problemowe: Czy słuszne były poglądy reformatorów w XVI wieku? Zanim uczniowie odpowiedzą na pytanie, nauczyciel włącza film edukacyjny.

5. Po obejrzeniu filmu uczniowie wyrażają swoje opinie – dyskusja.

6. Nauczyciel prosi uczniów o zastanowienie się i wykonanie ćwiczeń 5 i 6. Po wyznaczonym czasie wybrane lub chętne osoby podają swoje odpowiedzi. W razie potrzeby nauczyciel koryguje odpowiedzi uczniów.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują wskazane ćwiczenia w e‑materiale (np. 1‑4) i wspólnie omawiają odpowiedzi.

2. Na koniec nauczyciel omawia przebieg lekcji i ocenia pracę uczniów w grupach.

Praca domowa:

1. Na podstawie dzisiejszej lekcji oraz wiedzy, jaką posiadasz na temat religii protestanckiej, przygotuj prezentację (multimedialną lub w formie plakatu) dotyczącą podobieństw i różnic między religią protestancką (można wskazać jej odłamy) a religią katolicką.

Materiały pomocnicze:

Luteranie.pl, Artykuł 95 tez, dostępny w internecie: luteranie.pl.

Marcin Luter, Do chrześcijańskiej szlachty narodu niemieckiego, [w:] Teksty źródłowe do nauki historii w szkole nr 13. Reformacja, Warszawa 1960.

Katechizm Mniejszy i Większy Marcina Lutra, Warszawa 1959.

Teksty źródłowe do nauki historii w szkole, zesz. 13., Warszawa 1960.

S. Cynarski, Historia powszechna 1500‑1648. Wybór tekstów źródłowych, Kraków 1981.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Znajdujące się w e‑materiale filmy mogą posłużyć do przeprowadzenia lekcji odwróconej. Wówczas uczniowie zapoznają się z nimi oraz z treścią sekcji „Przeczytaj” przed zajęciami, mogą również przygotować prezentacje dotyczące genezy reformacji oraz wystąpienia Marcina Lutra.