Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Co to jest arcydzieło literackie?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zapozna się z tekstem Stanisława Jaworskiego na temat oceny dzieła literackiego;

• przeanalizuje związek teorii wartości z oceną dzieła literackiego;

• zbuduje definicję arcydzieła literackiego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• metoda akwarium.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o przygotowanie argumentów do rozmowy na temat arcydzieła literackiego. Podaje pytania:
   Czym jest arcydzieło literackie? Jakie wartości powinno nieść ze sobą, jakie spełniać warunki? Czy można określić kryteria oceny i kto może o tym wyrokować? W jakim stopniu nadawanie utworom rangi arcydzieł zależy od całokształtu poglądów na rolę literatury?

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał: „Co to jest arcydzieło literackie?”. W kilku zdaniach wprowadza uczniów w zadanie - przeczytania ze zrozumieniem tekstu Stanisława Jaworskiego Co to jest arcydzieło literackie?

2. Nauczyciel wraz z uczniami określa cele lekcji i kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu. Następnie szukają osoby do pary i zadają jej pytania sformułowane podczas czytania tekstu. Wątpliwości omawiają z nauczycielem.

2. Nauczyciel prosi uczniów, by podzieli się na dwie grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji związanej z tematem lekcji, do której mieli się przygotować w domu. Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako akwarium. Pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat (jeśli uczniowie nie potrafią sami znaleźć argumentów, nauczyciel może na początku naprowadzić uczniów). Nauczyciel wyjaśnia, że w tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu rozmowy. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji.
   Po zakończeniu dyskusji uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie nauczyciel prosi chętne osoby o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów grupy dyskutującej.

3. Uczniowie zapoznają się z mapą myśli w sekcji „Mapa myśli”. Po obejrzeniu materiału wykonują w parach polecenia 1 i 2 z tej sekcji.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Dzieli uczniów na 3 grupy (lub więcej, w zależności od czasu, który pozostał na pracę z ćwiczeniami). Przydziela uczniom zadania i wyznacza czas na ich realizację. Po zakończeniu pracy weryfikuje poprawność odpowiedzi.

Praca domowa:

1. Przygotuj prezentację, w której opowiesz o jednym dziele sztuki bądź utworze literackim, które według ciebie nosi znamiona arcydzieła.

Materiały pomocnicze:

• https://ruj.uj.edu.pl/xmlui/bitstream/handle/item/6580/urbanowski_apetyt_na_arcydzielo_w_polskiej_krytyce_literackiej_po_1945_roku_2014.pdf?sequence=1&isAllowed=y

• https://www.czasopismopolonistyka.pl/artykul/komu‑arcydzielo

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Mapa myśli”, aby podsumować zajęcia na temat arcydzieła literackiego.