Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Dlaczego Mieszko I przyjął chrzest?

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje przyczyny podjęcia przez Mieszka I decyzji o przyjęciu chrztu;

• wyjaśnia, dlaczego Mieszko zdecydował się na przyjęcie chrztu z Czech i jakie znaczenie miało małżeństwo z Dobrawą;

• analizuje przekazy na temat chrztu Mieszka I i tłumaczy, jaki jest stan wiedzy na ten temat.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć, omówienie planowanego przebiegu zajęć.

2. Nauczyciel poleca uczniom przygotować w parach pytania z nim związane. Czego uczniowie chcą się dowiedzieć? Co ich interesuje w związku z tematem lekcji? W ten sposób uczniowie formułują obowiązujące ich kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przed omówieniem tematu zadaje uczniom pytania: Jaką rolę odgrywało przyjęcie chrztu przez danego władcę? Czy miało wyłącznie charakter sakralny (uznanie wiary chrześcijańskiej)? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje; ważne, aby padło sformułowanie o politycznym charakterze chrztu. Nauczyciel, nawiązując do tej odpowiedzi, podkreśla, że tak samo stało się w przypadku Mieszka. Przedstawia sytuację w Europie Środkowo‑Wschodniej w X w., walki Mieszka z Wieletami, zawiązanie sojuszu z Bolesławem I.

2. Nauczyciel omawia małżeństwo Mieszka z Dobrawą i teorie kronikarzy przypisujące czeskiej księżniczce znaczącą rolę w podjęciu przez Mieszka decyzji o chrzcie. Podkreśla także znaczenie przyjęcia chrztu z Czech, a nie z Niemiec. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2.

3. Prowadzący pyta uczniów, czy są w stanie wymienić dodatkowe czynniki, które miały wpływ na podjęcie przez Mieszka decyzji o chrzcie. Jeśli uczniowie mają z tym kłopot, nauczyciel ich nakierowuje, przywołując takie hasła jak: pozycja władcy chrześcijańskiego, kultura europejska i znaczenie chrześcijaństwa w Europie, zespolenie ziem, wzorce organizacyjne itp. Jedna osoba zapisuje propozycje uczniów na tablicy. Nauczyciel rozwija propozycje uczniów, wyjaśniając ewentualne wątpliwości.

4. Praca z multimedium („Animacja”). Nawiązując do przekazów poświęconych temu wydarzeniu, nauczyciel zapowiada, że uczniowie obejrzą animację opartą na relacji Jana Długosza. Uczniowie zapoznają się z multimedium, a następnie wykonują w parach polecenie 2: „Oceń, na ile relacja ta jest twoim zdaniem wiarygodna. Uzasadnij odpowiedź, odwołując się do konkretnych fragmentów”. Tworzą notatkę. Wybrany uczeń lub ochotnik przedstawia swoją odpowiedź, a pozostali uczniowie mogą dodawać uwagi.

5. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenia 4 i 6, analizują teksty źródłowe. Konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

6. Uczniowie wspólnie wykonują ćwiczenie 3, analizują obraz Jana Matejki.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie 7. Wybrane osoby lub ochotnicy przedstawiają propozycje najważniejszych przyczyn chrztu i chrystianizacji Polski i uzasadniają swoje stanowisko.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Dlaczego Mieszko I przyjął chrzest?” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

3. Prowadzący omawia przebieg zajęć, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenie 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

T. Maresz, K. Juszczyk, Historia w tekstach źródłowych, Rzeszów 1997.

M. Bobrzyński, Dzieje Polski w zarysie, Warszawa 1927.

G. Labuda, Pierwsze państwo polskie, Kraków 1989.

Wiek V‑XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, PWN, Warszawa 1997.

Kosmasa kronika Czechów, tłum. M. Wojciechowska, Warszawa 1968.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą wykorzystać animację do przygotowania prezentacji podsumowującej przyczyny i okoliczności przyjęcia przez Mieszka I chrztu, odwołując się do relacji kronikarskiej.