Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Anna Grabarczyk

Przedmiot: Język polski

Temat: Środki wyrazu artystycznego stosowane przez Horacego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
II. Kształcenie językowe.
1. Gramatyka języka polskiego. Uczeń:
1) wykorzystuje wiedzę z dziedziny fleksji, słowotwórstwa, frazeologii i składni w analizie i interpretacji tekstów oraz tworzeniu własnych wypowiedzi;
3. Komunikacja językowa i kultura języka. Uczeń:
4) rozpoznaje zjawiska powodujące niejednoznaczność wypowiedzi (homonimie, anakoluty, elipsy, paradoksy), dba o jasność i precyzję komunikatu;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
4) wyjaśnia, w jaki sposób użyte środki retoryczne (np. pytania retoryczne, wyliczenia, wykrzyknienia, paralelizmy, powtórzenia, apostrofy, przerzutnie, inwersje) oddziałują na odbiorcę;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;
2) buduje wypowiedź w sposób świadomy, ze znajomością jej funkcji językowej, z uwzględnieniem celu i adresata, z zachowaniem zasad retoryki;
4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;
IV. Samokształcenie.
9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje obywatelskie;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • połączy nazwy wybranych środków artystycznych z definicjami tych środków;

  • dokona analizy wybranych pieśni Horacego, poszukując w nich środków wyrazu artystycznego;

  • ustali funkcjonalność stosowanych przez Horacego środków wyrazu artystycznego.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem e‑podręcznika;

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • zabawa edukacyjna.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

  1. Nauczyciel prosi uczniów o odnalezienie przykładów stosowania środków stylistycznych w sytuacjach życiowych, codziennych (np. producenci farb stosują metafory do nazywania kolorów swoich farb, restauratorzy decydują się na operowanie nazwami potraw, które oddziałują na zmysły i wyobraźnię klienta; eufemizmy w wypowiedziach polityków itd). Uczniowie przygotowują wycinki z gazet, wydruki ze stron, reklamy, tak aby zebrać jak najwięcej różnych przykładów.

Faza wprowadzająca:

  1. Nauczyciel udostępnia uczniom e‑materiał i wprowadza ich w temat lekcji. Wraz uczniami ustala cele zajęć i kryteria sukcesu.

  2. Wybrana osoba odczytuje głośno tekst zamieszczony w sekcji „Przeczytaj”. Jako uzupełnienie nauczyciel odtwarza na forum klasy film prof. Dybka na temat środków wyrazu artystycznego w poezji Horacego.

Faza realizacyjna:

  1. Nauczyciel przechodzi z uczniami do sekcji multimedialnej. Wspólnie z uczniami omawia zamieszczony tam schemat interaktywny.

  2. Po omówieniu schematu uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się” i zapoznają się z zamieszczonymi tam tekstami Horacego.

  3. Uczniowie wyszukują przykłady środków artystycznych w utworach Horacego i uzupełniają schemat interaktywny właściwymi cytatami. Nie muszą podawać przykładu do każdego środka zdefiniowanego na schemacie.

  4. Nauczyciel decyduje, w zależności od czasu lekcyjnego, które ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” uczniowie wykonują w klasie, a które w domu.

Faza podsumowująca:

  1. Nauczyciel dzieli klasę na grupy. Każda z nich otrzymuje arkusz papieru, klej i mazaki. Zadaniem uczniów jest stworzenie plakatów dotyczących środków artystycznego wyrazu. Wykorzystują w tym celu materiały zgromadzone przed lekcją. Ważne jest, aby każdy plakat, oprócz współczenych przykładów, zawierał również wskazania środków wyrazu artystycznego w dziełach Horacego.

Praca domowa:

  1. Odszukaj w Odzie III 1 Horacego co najmniej cztery różne środki wyrazu artystycznego. Odwołując się do kontekstu utworu, opisz, czemu służą, jakie obrazy budują, co podkreślają, dlaczego są istotne z uwagi na treść.

Materiały pomocnicze:

  • Horacy, Dwadzieścia dwie ody, oprac. S. Stabryła, tłum. A. Ważyk, Wrocław 1991.

  • Horacy, Sztuka poetycka, [w:] tegoż, Dzieła wszystkie, t. 2, oprac. Oktawiusz Jurewicz, tłum. Józef Sękowski, Wrocław 1988.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.

Sprawdź się