Autor: Martyna Wojtowicz

Temat: Czas i historia. Narodziny cywilizacji

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje, czym zajmuje się historyk;

• wymienia źródła historyczne, które pozwalają rekonstruować wiedzę o przeszłości;

• wyjaśnia znaczenie takich terminów jak m.in. cywilizacja, kultura, historiografia.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Czas i historia. Narodziny cywilizacji”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”.

2. Chętni lub wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmie. Powinni podzielić się zagadnieniami: jedna osoba (lub grupa do trzech osób) przygotowuje prezentację poświęconą pracy historyka, źródłom historycznym oraz naukom wspierającym historię; druga osoba (lub podobna grupa) skupia się na przedstawieniu pojęć cywilizacji i kultury.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla uczniom temat oraz cel zajęć zawarte w sekcji „Wprowadzenie”.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu (będą to sformułowane kryteria sukcesu). Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel przypomina o prezentacjach przygotowanych przez uczniów przed lekcją. Poleca wybranym osobom (lub ochotnikom, każde zagadnienie przedstawia inny uczeń) zaprezentowanie swojej pracy przed resztą klasy. Po prezentacji uczniowie krótko o niej dyskutują, dodają informacje, które ich zdaniem warto uwzględnić. Prowadzący może korygować odpowiedzi i uzupełniać informacje.

2. Praca z multimedium („Film edukacyjny”). Nauczyciel zapowiada, że uczniowie obejrzą film poświęcony rekonstruowaniu przez naukowców przeszłości. Przed emisją filmu prosi jednego z uczniów o przeczytanie polecenia 1: „Wyjaśnij, w jaki sposób poznaje się i konstruuje obraz przeszłości człowieka. Podaj przykłady” i poleca uczniom, aby w parach wykonali zadanie w oparciu o wskazówki zawarte w e‑materiale.

3. Po odtworzeniu filmu i ustalonym przez prowadzącego czasie wskazana para uczniów przedstawia przygotowaną odpowiedź, pozostali uczniowie mogą dopowiadać informacje ważne z ich punktu widzenia.

4. Praca z drugim multimedium („Audiobook + Sprawdź się”). Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia 1 i 2, samodzielnie analizując materiały źródłowe (ilustrację oraz teksty), a następnie przygotowują odpowiedzi. Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i nawiązując do postawionych przez uczniów pytań, inicjuje krótką rozmowę dotyczącą kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli?

2. Nauczyciel ocenia prezentacje przygotowane przez uczniów.

Praca domowa:

1. Wysłuchaj nagrania z sekcji „Audiobook + Sprawdź się”, a następnie wykonaj dołączone do niego polecenie 3: „Oceń, czy warto spierać się o starszeństwo. Opisz, dlaczego ludziom zależy na tym, aby ich kultura była uważana za starszą od innych. Uzasadnij odpowiedź”.

Materiały pomocnicze:

J. Topolski, Wprowadzenie do historii, Wydawnictwo Poznańskie, Poznań 2001.

J. Szymański, Nauki pomocnicze historii, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2001.

A. Swieżawski, Warsztat naukowy historyka. Wstęp do badań historycznych, Wydawnictwo WSP, Częstochowa 1999.

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się zarówno z filmem, jak i audiobookiem, wówczas mogą w parach lub grupach przygotować odpowiedzi do poszczególnych poleceń w trakcie fazy realizacyjnej.