Dla nauczyciela
Autor: Joanna Kalinowska
Przedmiot: Historia 2022, Historia
Temat: Na chwałę Boga i ku pożytkowi człowieka. Architektura i sztuka polskiego średniowiecza
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne:
Uczeń:
nauczy się rozpoznawać dzieła sztuki średniowiecznej.
interpretuje kilka dzieł sztuki – formułuje własne wnioski na ich temat.
ocenia dorobek sztuki średniowiecznej w Polsce.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel wyświetla temat zajęć oraz cele lekcji zawarte we „Wprowadzeniu”. Krótko przedstawia planowany przebieg zajęć.
Prowadzący inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Zadaje uczniom pytania: Z czym kojarzy wam się styl romański i gotycki? Jakie przykłady budynków z okresu średniowiecza z waszej okolicy możecie przywołać? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, jedna osoba może je zapisywać na tablicy.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego architektury i sztuki polskiego średniowiecza. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie.
Praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia 1: „Prześledź trasę spaceru po Starym Mieście w Krakowie szlakiem gotyckich zabytków. Porównaj budownictwo gotyckie w Polsce z innymi krajami europejskimi (głównie Francją). Określ podobieństwa polskiej sztuki gotyckiej do wzorców zachodnich i scharakteryzuj, jaka była polska specyfika architektury i sztuki gotyckiej”. Następnie dyskutują i zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.
Nauczyciel, nawiązując do polecenia nr 3, zadaje uczniom pytanie: Na czym polega wartość ołtarza Wita Stwosza. Dlaczego uważa się go za jedno z największych dzieł polskiej sztuki średniowiecznej? Uczniowie zgłaszają propozycje swojej odpowiedzi, nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.
Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel poleca, aby uczniowie odliczyli do sześciu i utworzyli grupy zgodnie z przydzielonym numerem. Każda z grup wykonuje po dwa wskazane przez prowadzącego ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”:
grupy 1 i 4: ćwiczenia 1 i 4;
grupy 2 i 5: ćwiczenia 2 i 5;
grupy 3 i 6: ćwiczenia 3 i 6.
Następnie uczniowie wspólnie weryfikują odpowiedzi, a nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Na chwałę Boga i ku pożytkowi człowieka. Architektura i sztuka polskiego średniowiecza” i inicjuje krótką rozmowę. Zadaje uczniom pytania, np. czego uczniowie się nauczyli? Co było dla nich ciekawe, a co trudne? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.
Prowadzący omawia przebieg zajęć i ocenia pracę uczniowskich grup, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.
Praca domowa:
Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.
Materiały pomocnicze:
M. Walicki, Sztuka Polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1971.
A. Grzybkowski, Gotycka architektura murowana w Polsce, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.
Wielka historia świata,t.IV Od zarania do rozkwitu średniowiecza (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.
Wielka historia Polski, t.2 Dzieje Polski piastowskiej (VIII w.-1370); Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2017.
Wskazówki metodyczne:
Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Animacja”, aby przygotować się do późniejszej pracy.
Spis ilustracji nieopisanych:
Ćwiczenie 3 - Ilustracja 1: Nagrobek Zygmunta Starego; domena publiczna, Wikimedia Commons.
Ćwiczenie 3 - Ilustracja 2: Nagrobek Kazimierza III Wielkiego; CC BY 2.5, fot. Pko, Wikimedia Commons.
Ćwiczenie 3 - Ilustracja 3: Nagrobek biskupa Andrzeja Trzebnickiego; CC BY‑SA 3.0, fot. Ludwig Schneider, Wikimedia Commons.
Ćwiczenie 5 - Mapa: Zabytki architektury gotyckiej i romańskiej w Polsce; CC BY‑SA 3.0, Krystian Chariza i zespół.