Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Na chwałę Boga i ku pożytkowi człowieka. Architektura i sztuka polskiego średniowiecza

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• nauczy się rozpoznawać dzieła sztuki średniowiecznej.

• interpretuje kilka dzieł sztuki – formułuje własne wnioski na ich temat.

• ocenia dorobek sztuki średniowiecznej w Polsce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla temat zajęć oraz cele lekcji zawarte we „Wprowadzeniu”. Krótko przedstawia planowany przebieg zajęć.

2. Prowadzący inicjuje rozmowę wprowadzającą w temat lekcji. Zadaje uczniom pytania: Z czym kojarzy wam się styl romański i gotycki? Jakie przykłady budynków z okresu średniowiecza z waszej okolicy możecie przywołać? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, jedna osoba może je zapisywać na tablicy.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie przystępują do cichego czytania tekstu e‑materiału. Indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują w zeszycie minimum pięć pytań do tekstu dotyczącego architektury i sztuki polskiego średniowiecza. Uwaga: każde z pytań musi rozpoczynać się od słowa „dlaczego”. Następnie zadają swoje pytania dowolnie wybranej osobie z klasy i odpowiadają na nie.

2. Praca z multimedium („Animacja”). Uczniowie pracują w parach. Analizują treść polecenia 1: „Prześledź trasę spaceru po Starym Mieście w Krakowie szlakiem gotyckich zabytków. Porównaj budownictwo gotyckie w Polsce z innymi krajami europejskimi (głównie Francją). Określ podobieństwa polskiej sztuki gotyckiej do wzorców zachodnich i scharakteryzuj, jaka była polska specyfika architektury i sztuki gotyckiej”. Następnie dyskutują i zapisują wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Nauczyciel, nawiązując do polecenia nr 3, zadaje uczniom pytanie: Na czym polega wartość ołtarza Wita Stwosza. Dlaczego uważa się go za jedno z największych dzieł polskiej sztuki średniowiecznej? Uczniowie zgłaszają propozycje swojej odpowiedzi, nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia informacje.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel poleca, aby uczniowie odliczyli do sześciu i utworzyli grupy zgodnie z przydzielonym numerem. Każda z grup wykonuje po dwa wskazane przez prowadzącego ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”:

• grupy 1 i 4: ćwiczenia 1 i 4;

• grupy 2 i 5: ćwiczenia 2 i 5;

• grupy 3 i 6: ćwiczenia 3 i 6.

Następnie uczniowie wspólnie weryfikują odpowiedzi, a nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Na chwałę Boga i ku pożytkowi człowieka. Architektura i sztuka polskiego średniowiecza” i inicjuje krótką rozmowę. Zadaje uczniom pytania, np. czego uczniowie się nauczyli? Co było dla nich ciekawe, a co trudne? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć i ocenia pracę uczniowskich grup, wskazuje mocne i słabe strony pracy uczniów, udzielając im tym samym informacji zwrotnej.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia interaktywne nr 7 i 8. Przygotuj uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

M. Walicki, Sztuka Polska przedromańska i romańska do schyłku XIII wieku, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1971.

A. Grzybkowski, Gotycka architektura murowana w Polsce, Wydawnictwa Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa 2015.

Wielka historia świata,t.IV Od zarania do rozkwitu średniowiecza (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Wielka historia Polski, t.2 Dzieje Polski piastowskiej (VIII w.-1370); Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2017.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie mogą zapoznać się przed lekcją z sekcją „Animacja”, aby przygotować się do późniejszej pracy.

Spis ilustracji nieopisanych:

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 1: Nagrobek Zygmunta Starego; domena publiczna, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 2: Nagrobek Kazimierza III Wielkiego; CC BY 2.5, fot. Pko, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 3 - Ilustracja 3: Nagrobek biskupa Andrzeja Trzebnickiego; CC BY‑SA 3.0, fot. Ludwig Schneider, Wikimedia Commons.

• Ćwiczenie 5 - Mapa: Zabytki architektury gotyckiej i romańskiej w Polsce; CC BY‑SA 3.0, Krystian Chariza i zespół.