Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Co lżej: czy w smutku jawnie żałować, czyli się z przyrodzeniem gwałtem mocować? Filozoficzne poszukiwania w Trenach

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• scharakteryzuje przekonania osoby mówiącej w Trenach Jana Kochanowskiego;

• omówi renesansową koncepcję człowieka na podstawie Trenów.

• wyjaśni, na czym polegały filozoficzne poszukiwania w Trenach.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z informacjami zawartymi w sekcji „Przeczytaj” oraz przygotowanie mapy myśli podsumowującej wiedzę z tej części lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Chętne osoby prezentują recytację utworu Tren XVI oraz Tren I Jana Kochanowskiego. Tłem do odczytania wiersza mogą być muzyczne utwory żałobne (uczniowie wyszukują je, korzystając z telefonów z dostępem do internetu).

2. Nauczyciel prosi uczniów, by podzieli się na dwie grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji związanej z tematem lekcji: Jak wyglądał wczesny światopogląd Jana Kochanowskiego i jak się zmieniał? Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako akwarium.
   Pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat (jeśli uczniowie nie potrafią sami znaleźć argumentów, nauczyciel może na początku naprowadzić uczniów). Nauczyciel wyjaśnia, że w tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu rozmowy. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji.
   Po zakończeniu dyskusji uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie nauczyciel prosi chętne osoby o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów grupy dyskutującej.

3. Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie oglądają prezentację TED dotyczącą pytań filozoficznych, jakie zadaje poeta w Trenach.
   Uczniowie w parach wyjaśniają, w jaki sposób Jan Kochanowski polemizuje w Trenach z Cyceronem oraz w jaki sposób treny stanowią ilustrację kryzysu poety..

Praca domowa:

1. Wyjaśnij, w jaki sposób Kochanowski w swoim cyklu łączy elementy stoickie z chrześcijańskimi.

Materiały pomocnicze:

• Janusz Pelc, Renesansowa koncepcja człowieka w „Trenach” Jana Kochanowskiego, „Pamiętnik Literacki” 1968, nr 59/3.

• Stanisław Grzeszczuk, „Treny” Jana Kochanowskiego. Próba interpretacji, Warszawa 1979.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.