Dla nauczyciela
Autor: Anna Grabarczyk
Przedmiot: Język polski
Temat: Co lżej: czy w smutku jawnie żałować, czyli się z przyrodzeniem gwałtem mocować? Filozoficzne poszukiwania w Trenach
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne. Uczeń:
scharakteryzuje przekonania osoby mówiącej w Trenach Jana Kochanowskiego;
omówi renesansową koncepcję człowieka na podstawie Trenów.
wyjaśni, na czym polegały filozoficzne poszukiwania w Trenach.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
mapa myśli.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
telefony z dostępem do internetu.
Przebieg lekcji
Faza wprowadzająca:
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z informacjami zawartymi w sekcji „Przeczytaj” oraz przygotowanie mapy myśli podsumowującej wiedzę z tej części lekcji.
Faza realizacyjna:
Chętne osoby prezentują recytację utworu Tren XVI oraz Tren I Jana Kochanowskiego. Tłem do odczytania wiersza mogą być muzyczne utwory żałobne (uczniowie wyszukują je, korzystając z telefonów z dostępem do internetu).
Nauczyciel prosi uczniów, by podzieli się na dwie grupy. Informuje, że będą uczestniczyć w dyskusji związanej z tematem lekcji: Jak wyglądał wczesny światopogląd Jana Kochanowskiego i jak się zmieniał? Wyjaśnia, że ten typ dyskusji określany jest jako akwarium.
Pierwsza grupa siada w kręgu i dyskutuje na zadany temat (jeśli uczniowie nie potrafią sami znaleźć argumentów, nauczyciel może na początku naprowadzić uczniów). Nauczyciel wyjaśnia, że w tym samym czasie druga grupa zajmuje miejsca dookoła i obserwuje przebieg dyskusji. Jej zadaniem jest analiza doboru i skuteczności argumentów, przestrzegania zasad i ogólnego przebiegu rozmowy. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji.
Po zakończeniu dyskusji uczniowie mogą zamienić się rolami. Następnie nauczyciel prosi chętne osoby o dokonanie oceny umiejętności prowadzenia dyskusji, trzymania się tematu, doboru argumentów grupy dyskutującej.Prowadzący zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych. Każdy z uczniów robi to samodzielnie. Po ustalonym czasie wybrani uczniowie przedstawiają odpowiedzi, a reszta klasy wspólnie ustosunkowuje się do nich. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.
Faza podsumowująca:
W ramach podsumowania uczniowie oglądają prezentację TED dotyczącą pytań filozoficznych, jakie zadaje poeta w Trenach.
Uczniowie w parach wyjaśniają, w jaki sposób Jan Kochanowski polemizuje w Trenach z Cyceronem oraz w jaki sposób treny stanowią ilustrację kryzysu poety..
Praca domowa:
Wyjaśnij, w jaki sposób Kochanowski w swoim cyklu łączy elementy stoickie z chrześcijańskimi.
Materiały pomocnicze:
Janusz Pelc, Renesansowa koncepcja człowieka w „Trenach” Jana Kochanowskiego, „Pamiętnik Literacki” 1968, nr 59/3.
Stanisław Grzeszczuk, „Treny” Jana Kochanowskiego. Próba interpretacji, Warszawa 1979.
Wskazówki metodyczne
Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja TED”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.