Autor: Marta Kulikowska

Temat: Zaduma nad dziełem „szarego geniusza” – Lalka i perła Olgi Tokarczuk

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• poznaje sposób, w jaki Olga Tokarczuk interpretuje Lalkę Bolesława Prusa,

• analizuje fragmenty eseju Olgi Tokarczuk Lalka i perła pod kątem kreacji głównego bohatera,

• wyjaśnia, jaki związek z baśnią ma, według Olgi Tokarczuk, powieść Prusa,

• redaguje esej na temat wybranej powieści, wzorując się na tekście Olgi Tokarczuk.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja za i przeciw;

• otwarte ucho.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał Zaduma nad dziełem „szarego geniusza” – „Lalka i perła” Olgi Tokarczuk. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Audiobook” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i rozwiązywać zadania.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.

2. Lekcja rozpoczyna się od błyskawicznej powtórki na temat Lalki Bolesława Prusa. Nauczyciel zadaje pytania: Kiedy powstała powieść? W jakiej sytuacji historycznej i społecznej? Kim są najważniejsi bohaterowie? Gdzie i kiedy toczy się akcja powieści? Jakich problemów dotyczy? Uczniowie przypominają najważniejsze informacje, nauczyciel ewentualnie uzupełnia ich wypowiedzi.

Faza realizacyjna:

1. Następnie rozpoczyna się praca z audiobookiem; uczniowie wysłuchali
   go w domu, ale jeśli trzeba, nauczyciel odtwarza fragmenty, które są potrzebne
   do wykonania polecenia 1. Uczniowie pracują wspólnie, dyskutując i wyciągając wnioski, które należy zapisać.

2. Uczniowie w parach rozwiązują ćwiczenia od 1. do 4. z sekcji „Sprawdź się”, nauczyciel weryfikuje poprawność ich odpowiedzi, a następnie prosi, by pary połączyły się 4 grupy, z których każda wykona jedno z trudniejszych ćwiczeń: 5., 6., 7. i 8. Po upływie wyznaczonego czasu uczniowie dzielą się swoimi propozycjami rozwiązań, dyskutują o nich wspólnie, uzupełniają.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel proponuje dyskusję podsumowującą lekcję. Stawia pytanie: Czy Lalka Prusa to rzeczywiście powieść warta ponownego odczytywania? Czy argumenty Olgi Tokarczuk Was przekonują? Czy znajdujecie w powieści Prusa coś ważnego dla siebie?
   Uczniowie dzielą się na dwie grupy: „zwolenników” i „przeciwników” Lalki. Przygotowują argumenty do dyskusji, a następnie wybierają mówcę, który przedstawi stanowisko grupy. Liderzy siadają naprzeciwko siebie na środku sali i mają po 3 minuty na wypowiedź (nauczyciel zaznacza, że uczniowie powinni pracować metodą „otwartego ucha”, która polega na tym, że nie wolno przerywać mówcy, chyba że jego wypowiedź jest niezrozumiała). Po pierwszej wymianie argumentów do dyskusji mogą się włączyć pozostali członkowie grup. Warto przypomnieć uczniom, by odnosili się w niej do eseju Olgi Tokarczuk.
   Nauczyciel może ocenić zaangażowanie poszczególnych dyskutantów.

Praca domowa:

1. Inspirując się Lalką i perłą Olgi Tokarczuk, napisz krótki tekst, w którym opowiesz o własnym doświadczeniu czytelniczym związanym z lekturą Lalki Bolesława Prusa. Uwzględnij w nim takie zagadnienia, jak: konstrukcja powieści, problematyka, bohaterowie.
   Dla chętnych
   Przypomnij sobie powieść, którą uważasz z jakiegoś względu na wyjątkową
   lub przełomową. Napisz esej przypominający Lalkę i perłę Olgi Tokarczuk.

Materiały pomocnicze:

• Stanisław Bortnowski, Gry i zabawy z „Lalką” Bolesława Prusa, „Polonistyka” 1987/8.

• Sylwia Nowak, „Lalka” – na nowo odkryta, „Polonistyka” 2003/8.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Audiobook” do przygotowania się
  do lekcji powtórkowej.