SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Rozwój nauk geograficznych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy: I. Źródła informacji geograficznej, technologie geoinformacyjne oraz metody prezentacji danych przestrzennych: obserwacje, pomiary, mapy, fotografie, zdjęcia satelitarne, dane liczbowe oraz graficzna i kartograficzna ich prezentacja. Uczeń: 1) przedstawia możliwości wykorzystywania różnych źródeł informacji geograficznej i ocenia ich przydatność.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia najważniejszych przedstawicieli nauk geograficznych,

• charakteryzuje idee oraz koncepcje, które wpływały na rozwój geografii jako nauki,

• ocenia rolę wynalazków i odkryć geograficznych dla poszerzania wiedzy o przyrodzie.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, plakat/mapa myśli, metody operatywne (praca z e‑materiałem, w tym z prezentacją multimedialną)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, podręcznik, kartki papieru, pisaki

Materiały pomocnicze:

• Jackowski A., Kalendarium dziejów geografii polskiej (wybór), History of Geography in Poland (selected items), IGiGP UJ, Kraków 2014.

• Historia geografii polskiej, pod red.: A. Jackowski, S. Liszewski, A. Richling, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2008.

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – skąd ludzie dawniej dowiadywali się o istnieniu Chin, Ameryki czy Australii? Skąd wiedzieli, jak wyglądają kangury, słonie czy np. piramidy? – pogadanka.

• Co powoduje rozwój nauki – np. takiej jak geografia?

• Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, aby pracując w parach, zapoznali się z tekstem e‑materiału dotyczącym wielkich postaci nauk geograficznych (część Przeczytaj) i na ich przykładzie uzasadnili, że rozwój nauki byłby niemożliwy bez postępu technologicznego oraz wynalazków, ale także bez pomysłowości naukowców – dyskusja na forum klasy.

• Nauczyciel zadaje pytanie – czy uczniowie znają jakieś idee, koncepcje funkcjonujące w geografii, które były poddawane naukowej dyskusji czy weryfikacji? (e‑materiał) – ich zalety i wady (czym się charakteryzują, czy się sprawdziły, czy można je w pełni udowodnić).

• Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy – każda z nich ma zapoznać się z częścią prezentacji multimedialnej (e‑materiał) dotyczącej wskazanego okresu rozwoju nauk geograficznych; następnie odpowiedzieć na polecenie: wskaż, jakie odkrycia, założenia czy wynalazki, w danym okresie czasu, odegrały twoim zdaniem w rozwoju geografii najważniejszą rolę. Uzasadnij swój wybór.

• Okresy historyczne do przeanalizowania dla grup (można przydzielić w drodze losowania) – Rozwój nauk geograficznych: do XV wieku, od XV do XIX wieku, w XIX wieku, w XX wieku.

• Uczniowie, pracując w grupach, przygotowują plakat, który ułatwi im prezentację na forum klasy – korzystają z e‑materiału, ale także z podręcznika i internetu.

• Nauczyciel kontroluje pracę uczniów, w razie potrzeby im pomaga.

• Po upływie określonego czasu reprezentant grupy (może być wspomagany przez kolegów przy uzasadnianiu) prezentuje plakat.

• Możliwość dyskusji – uczniowie mogą zadawać pytania, wypowiadać się na temat uzasadnienia wyboru, przedstawiać swoje propozycje (po wysłuchaniu materiału przygotowanego przez grupę).

• Nauczyciel podsumowuje pracę grup.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel zadaje kilka pytań kontrolnych – sprawdza stopień opanowania omawianych zagadnień.

• Prosi o wykonanie ćwiczeń np. 1‑5 z e‑materiału (uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenia wskazane przez nauczyciela).

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, co ich zainteresowało, gdzie mogą wykorzystać zdobyte umiejętności…

Praca domowa

• Podaj przykłady „odkryć” geograficznych, które miały miejsce w XXI wieku. Jak nowoczesne technologie wspomagają współczesne odkrycia?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium:

• prezentację można wykorzystać na lekcji dotyczącej źródeł informacji geograficznej (zakres podstawowy I.1),

• prezentację można również wykorzystać podczas lekcji dotyczącej rozumienia istoty identyfikowania zależności, argumentowania, wnioskowania… (zakres rozszerzony I.7).