Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Dekolonizacja Afryki. Polityka apartheidu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje przyczyny dekolonizacji Afryki, do której doszło po II wojnie światowej.

• przedstawia, jak przebiegała dekolonizacja Afryki,

• wyjaśnia znaczenie takich terminów jak m.in. neokolonializm, apartheid, Rok Afryki, batustanizacja.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Przedstawienie przez nauczyciela tematu „Dekolonizacja Afryki. Polityka apartheidu” i celów zajęć. Omówienie planowanego przebiegu zajęć.

2. Nauczyciel prosi, aby uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem (hasło: dekolonizacja Afryki). Wybrana osoba z danej pary przedstawia przygotowane propozycje, a ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie się do nich odnoszą i uzupełniają je o swoje propozycje, tworząc zbiorczą mapę myśli.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj” i zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Nauczyciel dzieli uczniów na 5‑osobowe grupy, które losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

2. Praca z pierwszym multimedium („Mapa interaktywna”). Nauczyciel czyta polecenie 1: „Zapoznaj się z mapą, a następnie wskaż państwa, które stały się niepodległe najpóźniej” i poleca uczniom, aby wykonali je w parach. Wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udziela też uczniom informacji zwrotnej. Następnie uczniowie wyjaśniają, z czego wynikało takie opóźnienie w przekazaniu samodzielnych rządów (polecenie 2).

3. Praca z drugim multimedium („Symulacja interaktywna + Sprawdź się”). Nauczyciel dzieli uczniów na 4‑lub 5‑osobowe grupy. Każda z grup wykonuje polecenie 2: „Czy zniesienie polityki apartheidu przyniosło poprawę sytuacji ekonomicznej wszystkich grup ludności zamieszkującej Republikę Południowej Afryki? Uzasadnij swoją odpowiedź”. Po ustalonym czasie przedstawiciel wybranego zespołu prezentuje propozycję odpowiedzi, uczniowie wspólnie z nauczycielem weryfikują jej poprawność.

4. Nauczyciel, nawiązując do polecenia 4 z sekcji „Symulacja interaktywna + Sprawdź się” zadaje uczniom pytanie: Która grupa ludności miała najniższy status w okresie funkcjonowania polityki apartheidu? Czym to mogło być waszym zdaniem spowodowane? Uczniowie krótko dyskutują.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel wraca do mapy myśli utworzonej przez uczniów na początku zajęć. Pyta, czy chcieliby ją uzupełnić na podstawie tego, czego dowiedzieli się podczas zajęć. Wybrana osoba może notować dodatkowe propozycje uczniów.

2. Prowadzący inicjuje krótką rozmowę, zadając pytanie: Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

3. Nauczyciel omawia przebieg zajęć i pracę uczniów w trakcie lekcji.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 3, 4 i 5 z sekcji „Symulacja interaktywna + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 2002.

Wielka historia świata. Tomy 1‑12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności); Świat Książki 2004‑2006.

Seria Historia powszechna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011‑2019.

Wskazówki metodyczne:

Informacje z sekcji „Mapa interaktywna” mogą być wykorzystane w trakcie lekcji do pracy uczniów w grupach lub samodzielnie.