SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Rozmieszczenie upraw trzciny cukrowej i buraka cukrowego na świecie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

X. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo: czynniki rozwoju rolnictwa, struktura użytków rolnych, obszary upraw i chów zwierząt, zrównoważona gospodarka leśna, rybactwo (morskie i śródlądowe, akwakultura).

Uczeń:

3) wyjaśnia zasięg geograficzny głównych upraw i chowu zwierząt na świecie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• podaje przykłady roślin cukrodajnych,

• wskazuje główne rejony upraw roślin cukrodajnych na świecie,

• przedstawia tendencje w globalnej produkcji roślin cukrodajnych na świecie i podaje ich przyczyny,

• porównuje wymagania głównych roślin cukrodajnych i wyjaśnia przyczyny rozmieszczenia upraw tych roślin na świecie,

• formułuje prawidłowości na temat związków między największymi obszarami upraw roślin cukrodajnych na świecie a ich głównymi producentami.

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, odgrywanie ról, odwrócona klasa, stoliki eksperckie

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach (lub grupach), praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), mapa świata, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Dane FAOSTATu: fao.org (dostęp 13.12.2021).

Grzebisz W., Szramka H., Wielka encyklopedia geografii świata, t. 11: Rolnictwo i leśnictwo, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1998.

Falkowski J., Kostrowicki J., Geografia rolnictwa świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Fierla I. (red.), Geografia gospodarcza świata, PWE, Warszawa 2005.

Wrona J. (red.), Podstawy geografii ekonomicznej, PWE, Warszawa 2006.

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel prosi o przygotowanie informacji na temat rozmieszczenia upraw roślin cukrodajnych na świecie. Uczniowie mają za zadanie zwrócić szczególną uwagę na następujące zagadnienia:

• przykłady najważniejszych roślin cukrodajnych,

• pochodzenie trzciny cukrowej i buraka cukrowego,

• preferencje środowiskowe (gleby, agroklimat, stosunki wodne) trzciny cukrowej i buraka cukrowego,

• główne regiony uprawy trzciny cukrowej i buraka cukrowego na świecie oraz ich związek z preferencjami środowiskowymi tych roślin,

• wielkość światowych plonów, zbiorów i powierzchni upraw trzciny cukrowej i buraka cukrowego,

• główni producenci trzciny cukrowej i buraka cukrowego oraz ich związek z preferencjami środowiskowymi tych roślin.

W tym celu nauczyciel zaleca zapoznać się z niniejszym e‑materiałem, literaturą wskazaną powyżej (materiały pomocnicze) oraz innymi źródłami informacji geograficznej.

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

• Sprawdzenie zadania domowego.

• Dialog z uczniami mający na celu usystematyzowanie podstawowych wiadomości na temat podziałów roślin uprawnych.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat przykładów roślin cukrodajnych. Włączają się w nią uczniowie.

• Następnie nauczyciel dzieli uczniów na dwie grupy. Jedna grupa wciela się w rolę ekspertów do spraw trzciny cukrowej, a druga – do spraw buraków cukrowych. Grupy te siadają naprzeciwko siebie.

• Nauczyciel staje się przewodniczącym dyskusji. Wyświetla na tablicy zagadnienia (takie, jakie podał kilka lekcji wcześniej – patrz powyżej). Następnie udziela głosu obu grupom naprzemiennie. Za każdym razem grupa przeciwna może zadawać pytania grupie odpowiedzialnej za omówienie danego zagadnienia. Nauczyciel czuwa nad poprawnością wypowiedzi uczniów.

• Schemat jednej części dyskusji może wyglądać następująco:

  • Nauczyciel wyświetla hasło nr 1: Pochodzenie trzciny cukrowej i buraka cukrowego.

  • Grupa 1 (odpowiedzialna za trzcinę cukrową) omawia to zagadnienie.

  • Grupa 2 (odpowiedzialna za buraki cukrowe) zadaje jej pytania pomocnicze.

  • Grupa 1 odpowiada na nie (ewentualnie nauczyciel może dodać inne informacje).

  • Grupa 2 omawia pochodzenie buraka cukrowego.

  • Grupa 1 zadaje jej pytania.

  • Grupa 2 odpowiada na nie (ewentualnie nauczyciel może dodać inne informacje).

  • Schemat powyższy powtarza się w przypadku pozostałych zagadnień.

• W następnej części lekcji nauczyciel wyświetla na tablicy zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych. Wskazani uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują kilka z nich.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań i udzielanie na nie odpowiedzi przez uczniów.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Korzystając z dostępnych źródeł informacji, opisz proces produkcji cukru z trzciny cukrowej i buraka cukrowego.

• Można poprosić także o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana podczas innych zajęć dotyczących rolnictwa (zakres podstawowy: X. 1, XIII. 3; zakres rozszerzony: X. 1).