Scenariusz zajęć

Autor: Anna Florek, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Jakie są przyczyny i mechanizm powstawania smogu fotochemicznego (typu Los Angeles)?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

2) wymienia podstawowe rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby (np. metale ciężkie, węglowodory, produkty spalania paliw, freony, pyły, azotany(V), fosforany(V) (ortofosforany(V)), ich źródła oraz wpływ na stan środowiska naturalnego; opisuje rodzaje smogu oraz mechanizmy jego powstawania.

Zakres rozszerzony

XXII. Elementy ochrony środowiska. Uczeń:

2) wymienia podstawowe rodzaje zanieczyszczeń powietrza, wody i gleby (np. metale ciężkie, węglowodory, produkty spalania paliw, freony, pyły, azotany(V), fosforany(V) (ortofosforany(V)), ich źródła oraz wpływ na stan środowiska naturalnego; wymienia działania (indywidualne/kompleksowe), jakie powinny być wprowadzane w celu ograniczania tych zjawisk; opisuje rodzaje smogu oraz mechanizmy jego powstawania.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opisuje przyczyny oraz źródła zanieczyszczenia powietrza, powodujące powstawanie smogu fotochemicznego;

• opisuje mechanizm powstawania smogu fotochemicznego;

• sprawdza i interpretuje dane dotyczące jakości powietrza za pomocą narzędzi on‑line;

• wskazuje przykłady działań oraz dobre praktyki w zakresie przeciwdziałania smogowi fotochemicznemu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• symulacja interaktywna;

• kieszeń i szuflada.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Czy czystość powietrza jest dla nas ważna”?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie podają przyczyny powstawania smogu fotochemicznego. Moderator może zapisać propozycje na tablicy w formie mapy pojęć.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie poszukują odpowiedzi w dostępnych źródłach informacji nt. źródeł zanieczyszczeń powietrza, związanych ze zjawiskiem smogu fotochemicznego. Po wyznaczonym czasie, trwa dyskusja. Powrót do fazy wstępnej i porównanie propozycji uczniów.

2. Nauczyciel poleca samodzielną pracę z symulacją interaktywną, która przedstawia czynniki wpływające na powstawanie smogu fotochemicznego i związki chemiczne wchodzące w jego skład. Uczniowie wykonują zawarte w medium ćwiczenia.

3. Uczniowie analizują w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj” mechanizm powstawania smogu fotochemicznego. Ćwiczenia w zapisywaniu równań reakcji na tablicy związanych ze zjawiskiem smogu – w tym reakcji rodnikowych.

4. Nauczyciel dzieli uczniów losowo na grupy, rozdaje arkusze papieru A4, podaje uczniom pytanie: Jak wyszukiwać informacje o bieżącym stanie czystości powietrza w Polsce i jak je interpretować? Zadaniem uczniów jest zaproponowanie odpowiedzi. Po wyznaczonym czasie, liderzy grup prezentują na forum klasy efekty pracy. Pozostali uczniowie mogą zadawać pytania, udzielać informacji zwrotnej. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów.

Faza podsumowująca:

1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki samoprzylepne. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia karteczki samoprzylepne zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

2. Wyszukaj informacje:

• czy zjawisko smogu występowało w rejonie, w którym mieszkasz?;

• w których rejonach Polski najczęściej występuje smog fotochemiczny.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulacja interaktywna może być wykorzystana przez uczniów podczas przygotowywania się do lekcji czy pracy kontrolnej. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać w ramach samokształcenia do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje samoprzylepne karteczki, arkusze papieru A4.

2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jak można ochronić się przed skutkami smogu fotochemicznego?

• Jak można zapobiegać temu zjawisku?