Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Przystosowania roślin do różnych środowisk – budowa

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
IX. Różnorodność roślin.
2. Rośliny lądowe i wtórnie wodne. Uczeń:
4) przedstawia znaczenie połączeń międzykomórkowych w tkankach roślinnych;
7) uzasadnia, że modyfikacje organów wegetatywnych roślin są adaptacją do różnych warunków środowiska i pełnionych funkcji;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Scharakteryzujesz przystosowania roślin do życia w różnych warunkach na lądzie.

  • Opiszesz przystosowania roślin do życia w ekosystemach wodnych.

  • Wyjaśnisz, czym są kserofity, hydrofity, higrofity i mezofity.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • prezentacja;

  • mapa myśli;

  • gra dydaktyczna.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Przystosowania roślin do różnych środowisk – budowa”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

  2. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy. Ich zadaniem będzie wyszukanie informacji i materiałów na następujące tematy:
    – grupa I – przystosowania roślin do środowiska związane z dostępnością wody;
    – grupa II – przystosowania roślin do środowiska związane z dostępnością światła;
    – grupa III – przystosowania roślin do życia na lądzie;
    – grupa IV – przystosowania roślin do życia w wodzie.
    Uczniowie przygotowują prezentację dotyczącą przydzielonego zagadnienia.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prosi, by uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrane pary przedstawiają swoje propozycje, ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do odnotowanych sugestii, uzupełniając je o swoje pomysły.

Faza realizacyjna:

  1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji i omówienia przez grupy materiałów przygotowanych w domu. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

  2. Praca z multimedium („Mapa myśli”). Uczniowie zapoznają się z materiałem udostępnionym przez nauczyciela i weryfikują swoje mapy myśli opracowane we wstępnej fazie lekcji. W razie potrzeby je uzupełniają.

  3. Nauczyciel wprowadza uczniów w treść polecenia nr 1 („Porównaj budowę liścia hydrofitu oraz sklerofitu”) oraz nr 2 („Wyjaśnij, dlaczego zarówno u sukulentów, jak i u hydrofitów występuje silna redukcja liczby aparatów szparkowych”). Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem.

  4. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 5 (w którym mają za zadanie podać – na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy – nazwę struktury, której mniej liczne występowanie w gałęziakach i liściakach stanowi przystosowanie akacji i opuncji do warunków środowiska) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

  5. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 6 (w którym mają za zadanie wymienić dwie widoczne na zdjęciu cechy Echinocactus grusonii będące przystosowaniem do środowiska), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie zapisują na kartkach minimum pięć pytań do tekstu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Uczniowie dzielą się na 5‑osobowe grupy. Każda osoba losuje po jednym pytaniu z puli i cała grupa wspólnie przygotowuje odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność odpowiedzi.

  2. Nauczyciel wyświetla treści zawarte w sekcji „Wprowadzenie” i na ich podstawie dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji. Wyjaśnia także wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia 1, 3 i 4 z sekcji „Sprawdź się”.

  2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenia nr 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania mapy myśli:

  • Mapę myśli można wykorzystać jako materiał służący powtórzeniu i utrwaleniu wiedzy uczniów.

Sprawdź się