Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Egzystencjalistyczne koncepcje relacji między ludźmi K. Jaspersa i J.P. Sartre’a

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Przedstawisz nurty egzystencjalizmu (ateistyczny i teistyczny) reprezentowane przez J.P. Sartre’a i K. Jaspersa.

• Przeanalizujesz fragment tekstu Egzystencjalizm jest humanizmem J.P. Sartre’a.

• Przeanalizujesz fragment Wprowadzenia do filozofii K. Jaspersa.

• Porównasz koncepcje filozoficzne Sartre’a i Jaspersa pod kątem relacji ja–inni.

Cele operacyjne. Uczeń:

• dostrzega w poglądach filozofów paradygmaty myślowe, które są obecne w kulturze na przestrzeni wieków;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• identyfikuje różne problemy etyczne, rozważa je z punktu widzenia różnych stanowisk i nurtów filozoficznych na własnych przykładach;

• omawia poglądy filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• śniegowa kula.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Egzystencjalistyczne koncepcje relacji między ludźmi K. Jaspersa i J.P. Sartre’a”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczeń nr 1‑3 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w zakładce „Przeczytaj”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji oraz jej cele. Określa wiążące dla uczniów kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel, po wyświetleniu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym przed lekcją e‑materiałem. Jeśli większość uczniów nie przeczytała tekstu, nauczyciel inicjuje rozmowę kierowaną wprowadzającą w temat.

Faza realizacyjna:

1. Śniegowa kula. Nauczyciel informuje uczniów, że będą poszukiwać odpowiedzi na pytanie: Jaki według egzystencjalistów jest stosunek człowieka do człowieka?. Mówi, że uczniowie będą pracowali metodą kuli śniegowej:
   a. najpierw indywidualnie opracują odpowiedź na zadane pytanie,
   b. potem połączą się w pary, porównają swoje propozycje i spiszą na osobnej kartce listę swoich wspólnych rozwiązań,
   c. następnie uczniowie zgromadzą się w czwórkach i w podobny sposób skonfrontują swoje stanowiska, a zebrane rozwiązania zapiszą na nowej kartce,
   d. w dalszej części uczniowie połączą się w jeszcze liczniejsze grupy, aż wobec postawionego problemu wypowie się cała klasa. Wszystkie uzgodnione na forum całej klasy odpowiedzi wraz z argumentami zostają zapisane na tablicy.
   Po wykonaniu zadania i ustaleniu wspólnie przez uczniów rozwiązania/odpowiedzi nauczyciel weryfikuje ją i w razie potrzeby uzupełnia.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Mapa myśli”, a następnie odczytuje polecenie: Zapoznaj się z mapą myśli i wskaż różnice w pojmowaniu relacji ja–inni w ujęciu Sartre’a i Jaspersa. Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla treść ćwiczeń nr 4‑5. Uczniowie rozwiązują je indywidualnie, a następnie omawiają odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 6. Następnie wybrani lub chętni uczniowie udzielają odpowiedzi na forum klasy.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenia nr 7‑8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Walczak P., Metody aktywizujące w nauczaniu filozofii, w: „Analiza i egzystencja” 10 (2009).

• Bakewell S., Kawiarnia egzystencjalistów. Wolność, Bycie i koktajle morelowe, tłum. A. Paszkowska, Warszawa 2018.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie mogą wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.