Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Czynniki wpływające na współczesny podział polityczny świata
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II
Podstawa programowa
VII. Podział polityczny i zróżnicowanie poziomu rozwoju społeczno‑gospodarczego świata: mapa podziału politycznego, system kolonialny i jego rozpad, procesy integracyjne i dezintegracyjne na świecie, konflikty zbrojne i terroryzm, podstawowe wskaźniki rozwoju.
Uczeń:
1) posługuje się mapą podziału politycznego świata do analizy procesów społeczno‑ekonomicznych.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wymienia najważniejsze zmiany na mapie politycznej świata w XX i XXI wieku,
omawia czynniki, które wpłynęły na współczesny podział polityczny świata,
wyjaśnia wpływ tych czynników na zmiany na mapie politycznej świata,
wyjaśnia, dlaczego nadal istnieją terytoria zależne i sporne.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, dyskusja z wykorzystaniem gwiazdy pytań, metody operatywne (praca z tekstem e‑materiału i z multimedium), mapa myśli
Formy zajęć: praca indywidualna, praca grupowa, praca zbiorowa (na forum klasy)
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/ monitor dotykowy/ tablety, mapa polityczna Europy (starsza, np. z początku lat 70., 80., współczesna z XXI wieku), mapa polityczna świata, atlasy geograficzne
Materiały pomocnicze
Czopek L. (red.), Popularna encyklopedia powszechna. Kontynenty i państwa, Bertelsmann, Warszawa 2000.
Dobosik B., Hibszer A., Soja J., Tablice geograficzne dla gimnazjum i szkół ponadgimnazjalnych, Videograf II, Katowice 2002 (głównie dział 6.: Państwa świata. Terytoria autonomiczne oraz niesamodzielne i zależne).
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne.
Nauczyciel przedstawia dwie mapy polityczne Europy: starszą (np. z lat 70. XX wieku) i nowszą, z początku XXI wieku.
Analiza map, uczniowie wskazują różnice na nich występujące.
Wypowiedzi uczniów na temat przyczyn tych różnic.
Przedstawienie tematu lekcji i jej celów.
Faza realizacyjna
Analiza mapy w atlasie: Zmiany granic Polski po II wojnie światowej – pogadanka o przyczynach zmiany granic oraz o przyczynach powstawania na świecie nowych państw.
Uczniowie, korzystając z tekstu e‑materiału, wymieniają czynniki wpływające na powstawanie nowych państw.
Uczniowie dzielą się na 5 grup, ich zadaniem jest analiza multimedium i przygotowanie się do dyskusji z wykorzystaniem gwiazdy pytań (załącznik 1).
Nauczyciel przedstawia przygotowaną planszę z gwiazdą pytań, uczniowie losują zestaw pytań do przygotowania - będą inicjowali dyskusję, omawiając poszczególne czynniki.
W multimedium do wykorzystania są dodatkowe informacje i polecenia do przemyślenia w grupach oraz do dyskusji na forum klasy.
Nauczyciel przypomina o konieczności pracy z mapą polityczną świata – uczniowie mają wskazywać wymieniane przykłady państw czy obszarów.
Zestawy pytań dla grup:
grupa 1. – Na czym polega dekolonizacja? Dlaczego rok 1960 nazywany jest Rokiem Afryki? Które państwa na świecie powstały w wyniku dekolonizacji? Czy na świecie mamy jeszcze terytoria zależne?
grupa 2. – Jak zmienił się świat na mapie politycznej po I i II wojnie światowej?
grupa 3. – Jak przemiany społeczno‑polityczne zachodzące w Europie po 1989 roku zmieniły mapę polityczną?
grupa 4. – Czym jest secesja, a czym aneksja? Jak wpływają na podział polityczny świata? Czy dużo jest przypadków sprzedaży własnego terytorium? Czy ma to duży wpływ na podział polityczny świata?
grupa 5. – W jaki sposób podzielone są wody morskie i oceaniczne? Komu przypadają wody arktyczne i antarktyczne? Czy Antarktyda została przydzielona jakimś państwom świata? Jak? Dlaczego?
Uczniowie przygotowują się do dyskusji, tworzą notatki – mogą być w formie mapy myśli.
Nauczyciel może wspierać uczniów, wyjaśniać trudniejsze zagadnienia, inspirować.
Dyskusja na forum klasy o czynnikach wpływających na podział polityczny świata (według gwiazdy pytań) – uczniowie inicjują dyskusję i wykorzystują notatki (ewentualnie mapy myśli).
Nauczyciel prosi uczniów o sformułowanie wniosków.
Faza podsumowująca
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji (odwołując się do celów lekcji) i wprowadza uczniów do fazy ćwiczeń.
Uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e‑materiału.
Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas lekcji, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.
Uczniowie dzielą się informacjami na temat lekcji, podają, co im się najbardziej podobało, co było dla nich nową wiedzą, gdzie mogą ją wykorzystać.
Praca domowa
Znajdź na mapie świata przykłady terytoriów zależnych i spornych. Wyjaśnij, dlaczego te terytoria mają taki status.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafikę interaktywną można częściowo wykorzystać na lekcjach dotyczących kręgów kulturowych świata (zakres podstawowy: VIII. 11). Grafikę interaktywną można częściowo wykorzystać także na lekcji dotyczącej wpływu dawnych systemów kolonialnych na współczesne powiązania polityczne, gospodarcze i kulturowe państw (zakres rozszerzony: VII. 1).
