Jako pierwsze spod kolonialnych wpływów uwolniły się terytoria o dużej liczbie osadników europejskich, położone w Ameryce Północnej i Południowej. Na kontynencie południowoamerykańskim w latach 1811‑1825 niepodległość uzyskały prawie wszystkie kolonie, z wyjątkiem Gujany Brytyjskiej, Gujany Holenderskiej i Francuskiej. W Ameryce Północnej Stany Zjednoczone przyłączyły się jeszcze do wyścigu mocarstw w opanowywaniu kolejnych obszarów, zajmując pod koniec XIX wieku Filipiny i Kubę. Jednocześnie powiększały swoje terytorium, kupując Florydę (od Hiszpanii), Luizjanę (od Francji), Alaskę (od Rosji). U schyłku XIX wieku granice państw Ameryki Północnej były już wytyczone i właściwie nie zmieniły się do dziś.

Utrata części terytoriów zamorskich nie zahamowała intensywnej kolonizacji. Polityka państw europejskich osiągania wzrostu gospodarczego kosztem kolonii, z których sprowadzano surowce i siłę roboczą, sprawiła, że proces trwał nadal. Zainteresowanie metropolii przesunęło się jednak w kierunku Afryki, Azji, Australii i Oceanii. Głównymi graczami w procesie kolonizacji były: Anglia, Francja, Belgia, Włochy, Niemcy i Stany Zjednoczone. Na początku XX wieku na wielkich obszarach lądowych świata (z wyjątkiem Antarktydy) rozciągały się samodzielne państwa oraz kolonie i terytoria zależne”.

Indeks górny Źródło: H. Staniów, P. Staniów, Geografia 2. Świat, Nowa Era, Warszawa–Wrocław 2004, s. 74–75. Indeks górny koniec^{Źródło: H. Staniów, P. Staniów, Geografia 2. Świat, Nowa Era, Warszawa–Wrocław 2004, s. 74–75.}