Autor: Anna Juwan

Temat: Przystosowania w budowie i fizjologii układu oddechowego do lotu i nurkowania

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Omówisz przystosowania układu oddechowego zwierząt latających do lotu.

• Omówisz przystosowania układu oddechowego zwierząt nurkujących do nurkowania.

• Wyjaśnisz, dlaczego zarówno zwierzęta latające, jak i nurkujące potrzebują jak największej ilości tlenu przy każdym wdechu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• prezentacja;

• analiza grafiki interaktywnej;

• gra dydaktyczna;

• mapa pojęć;

• analiza tekstu źródłowego.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

2. Dwóch chętnych uczniów pozyskuje samodzielnie informacje dotyczące przystosowań w budowie zwierząt do nurkowania i latania i przygotowuje prezentacje na ten temat. Prezentacje powinny obejmować materiał ilustracyjny (i ewentualnie filmowy) spoza e‑materiału.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla cele zajęć z sekcji „Wprowadzenie”, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje.

2. Praca z treścią e‑materiału. Uczniowie dzielą się na grupy i na podstawie przeczytanego tekstu oraz informacji przedstawionych podczas prezentacji układają pytania do quizu dla innych zespołów. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Następnie przygotowana gra zostaje przeprowadzona w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel ogłasza zwycięską grupę.

3. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, wyjaśnili, w jaki sposób zmiany gęstości spermacetu ułatwiają kaszalotowi nurkowanie i wynurzanie się. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

4. Uczniowie w parach, inspirując się grafiką interaktywną przedstawiającą przystosowania kaszalota spermacetowego do nurkowania, wykonują rysunek przedstawiający budowę dowolnego zwierzęcia latającego i wskazują na nim elementy stanowiące przystosowania do latania.

5. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (w którym mają za zadanie wyjaśnić – w odniesieniu do tekstu źródłowego – dlaczego ludzie z trudem pobierają tlen, gdy wspinają się na najwyższe szczyty Himalajów, a gęsi tybetańskie przelatują na wysokości ok. 9000 m n.p.m., z uwzględnieniem mechanizmu podwójnego oddychania oraz różnicy ciśnień parcjalnych tlenu w pęcherzykach płucnych i krwi ptaka) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie porównują swoje odpowiedzi z najbliżej siedzącymi sąsiadami. Nauczyciel w razie trudności naprowadza podopiecznych na właściwe rozwiązania lub wyjaśnia wątpliwości.

Faza podsumowująca:

1. Klasa wspólnie wykonuje mapę pojęć podsumowującą zajęcia.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.