Autor: Anna Juwan

Temat: Wpływ etylenu na dojrzewanie owoców

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Określisz, które fitohormony przyspieszają, a które spowalniają proces dojrzewania owoców.

• Opiszesz zmiany zachodzące w owocu w wyniku działania etylenu.

• Wskażesz sposoby zapobiegania przedwczesnemu opadaniu owoców.

• Zaplanujesz i przeprowadzisz doświadczenie wykazujące wpływ etylenu na proces dojrzewania owoców.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• doświadczenie;

• gra dydaktyczna;

• mapa pojęć;

• odwrócona klasa.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Wpływ etylenu na dojrzewanie owoców”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj”, a także z multimedium w sekcji „Wirtualne laboratorium (WL‑S)” i wykonanie przedstawionego doświadczenia w domu (nauczyciel poleca użycie zakręcanego słoika zamiast torebki foliowej).

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy lub za pomocą rzutnika zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel prowadzi rozmowę kierowaną dotyczącą zagadnień poruszanych w e‑materiale. Uczniowie odpowiadają na zadane przez niego pytania:
   – Czym jest klimakterium u roślin?
   – Jaki ma związek klimakterium z etylenem?
   – Jakie jeszcze fitohormony przyspieszają proces dojrzewania owoców?
   – Jakie zmiany zachodzą w owocu w wyniku działania etylenu?
   – Jak można zapobiec przedwczesnemu opadaniu owoców?
   Jeśli jest to konieczne, nauczyciel naprowadza uczniów na właściwe odpowiedzi.

2. Mapa pojęć. Uczniowie, pracując w parach, tworzą mapę pojęć z hasłem centralnym: „Dojrzewanie owoców pod wpływem etylenu”, na podstawie treści z sekcji „Przeczytaj”.

3. Praca z multimedium („Wirtualne laboratorium (WL‑S)”). Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium, z którym uczniowie mieli się zapoznać w ramach przygotowania do zajęć. Prosi o sformułowanie hipotezy do wykonanego doświadczenia, zaplanowanie próby kontrolnej i badawczej, przeprowadzenie obserwacji, zanotowanie wyników oraz wyciągnięcie wniosków (zob. sekcja „Wirtualne laboratorium (WL‑S)”). Po wykonanej pracy uczniowie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

4. Uczniowie, pracując w parach, na podstawie e‑materiału układają pytania do quizu dla innych par. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską parę, np. ocenami z aktywności.

5. Uczniowie wykonują w grupach ćwiczenia nr 7 (w którym mają za zadanie – na podstawie tekstu źródłowego oraz własnej wiedzy – zaproponować dwa rozwiązania, które mogłyby podnieść skuteczność metody przechowywania owoców w chłodni) i nr 8 (w którym mają za zadanie – na podstawie tekstu źródłowego oraz własnej wiedzy – ocenić prawdziwość sformułowania: „U roślin takich jak jabłka i banany zastosowanie 1‑MCP wpływa korzystnie na jakość produktu dopiero po dojrzeniu owocu”), następnie wylosowany zespół prezentuje swoje rozwiązania na forum. Pozostałe grupy komentują i uzupełniają informacje.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W tym kontekście dokonuje podsumowania najważniejszych informacji przedstawionych na lekcji oraz wyjaśnia wątpliwości uczniów.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Multimedium zamieszczone w sekcji „Wirtualne laboratorium (WL‑S)” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.