Autor: Marta Kulikowska

Temat: Jak czytać dramaty? Tragedia klasycystyczna: Jean Racine, Fedra. Część 1

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji. Uczeń:

• poznaje twórców tragedia klasycystycznej,

• charakteryzuje cechy tragedii klasycystycznej.

• analizuje budowę dramatu Fedra Augusta Jeana Racine'a,

• określa funkcję zastosowanych teatralnych środków wyrazu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• drama;

• sztuka teatralna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uwaga: scenariusz obejmuje dwie lekcje:Jak czytać dramaty? Tragedia klasycystyczna: Jean Racine, Fedra. Część 1 i Część 2
   Nauczycie prosi, aby uczniowie:
   1. Zapoznali się z audiobookiem z I cz. cyklu, który zawiera streszczenie dramatu Fedra Augusta Jeana Racine'a, oraz z informacjami na temat tragedii klasycystycznej.
   2. Podzielili się na cztery grupy, zgodnie z podziałem dramatu dokonanym w obu lekcjach: gr. 1 - akt I, scena 1, gr. 2 - akt I, scena 3, gr. 3 - akt V, scena 6, gr. 4 - akt V, scena 7. Poleca, by członkowie grup podzielili między sobą zadania: potrzebni będą odtwórcy ról oraz osoby, które zajmą się przygotowaniem schematycznej scenografii czy rekwizytów.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy uczniom cele zajęć oraz wspólnie ustala z nimi kryteria sukcesu.

2. Lekcja rozpoczyna się od ustalenia cech tragedii klasycystycznej. Nauczyciel poleca, by jedna osoba notowała na tablicy, w formie mapy skojarzeń, wymieniane przez uczniów cechy (uczniowie mogą wrócić do informacji z e‑materiału). Nauczyciel dba o to, by ustalenia były pełne, ewentualnie uzupełnia informacje.
   Później uczniowie ustalają, co to znaczy, że akcja zewnętrzna Fedry została ograniczona na rzecz akcji wewnętrznej (odwołują się do audiobooka, mogą wracać do jego odpowiednich fragmentów).

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel informuje uczestników zajęć, jak będzie przebiegała praca na lekcjach. Każda z grup, wykorzystując przygotowane wcześniej scenografię i rekwizyty, odegra swoją scenę z dramatu. Następnie wszyscy uczniowie, pracując w ramach swojej grupy, wykonają polecenia związane z konkretną sceną. (Chodzi o to, by wszyscy mogli przeanalizować wszystkie sceny, co będzie im potrzebne podczas interpretacji). Po upływie czasu wyznaczonego przez nauczyciela na opracowanie poleceń grupa, która inscenizowała dany fragment, przedstawia swoje propozycje odpowiedzi. Pozostali uczniowie mogą je uzupełniać, dyskutować, szukać wspólnie najlepszego rozwiązania. Mogą także korzystać z podpowiedzi interpretacyjnych zawartych w e‑materiale.

2. W podsumowaniu tej fazy lekcji uczniowie mogą przedyskutować przygotowane scenografie i rekwizyty oraz odtwórców tekstu dramatu, a nauczyciel ocenić pracę grup.

3. Następnie uczniowie (indywidualnie) czytają podsumowanie analizy poszczególnych scen, aby skonfrontować swoje ustalenia z zaproponowanymi w e‑materiale.

4. W ostatniej części tej fazy lekcji uczniowie indywidualnie wykonują ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się” z cz. 2 cyklu lekcji. Nauczyciel wskazuje im te zadania, które posłużą do syntezy zgromadzonych informacji oraz ułatwią interpretację dramatu.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np. jakie cechy pozwalają uznać Fedrę za przykład tragedii klasycystycznej?

2. Na zakończenie lekcji nauczyciel pyta o wątpliwości uczniów związane z interpretacją dramatu dramatu Fedra Augusta Jeana Racine'a, której mają dokonać w domu. Odpowiada na pytania, udziela wskazówek, przypomina, jak powinien zostać skonstruowany szkic interpretacyjny dzieła dramatycznego. Prosi uczniów, by zastanowili się nad wyborem jednego z tematów pracy domowej:
   - tragizm Fedry,
   - rola motywu spojrzenia w Fedrze,
   - człowiek i bogowie w Fedrze,
   Jeśli uczniowie mają wątpliwości interpretacyjne, nauczyciel pomaga im je rozwiać.

Praca domowa:

1. Wykorzystując zdobytą wiedzę i poniższe cytaty - konteksty interpretacyjne, dokonaj interpretacji Fedry, w której omówisz jeden z poniższych problemów:
   - tragizm Fedry,
   - rola motywu spojrzenia w Fedrze,
   - człowiek i bogowie w Fedrze.

Materiały pomocnicze:

• L. Goldmann, Tragiczna wizja świata w teatrze Racine’a, [w:] Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, oprac. W. Karpiński,przeł. [z fr.] S. Cichowicz, Warszawa 1974.

• J. Starobinski, Racine i poetyka spojrzenia, [w:] Antologia współczesnej krytyki literackiej we Francji, oprac. W. Karpiński,przeł. [z fr.] S. Cichowicz, Warszawa 1974.

• Przygotowanie ucznia do odbioru różnych tekstów kultury, pod red. Anny Janus‑Sitarz, Kraków.

• Ekspresjonizm w teatrze europejskim, praca zbiorowa, Warszawa 1983.

• Arnold Schönberg, Pierrot Lunaire, awangardowy spektakl muzyczny, czerpiący z założeń ekspresjonizmu, Ninateka; spektakl może posłużyć jako ilustracja fragmentu lekcji dotyczącego teatru ekspresjonistycznego.

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Schemat” do przygotowania się do lekcji powtórkowej.