Podsumowanie analizy sceny 1 aktu I dramatu

Miejsce akcji

Trezena (Trojzena) – nadmorskie miasto na Peloponezie. Wartościowanie tej przestrzeni zmienia się w kolejnych wypowiedziach Hipolita i Teramensesa. Najpierw jest określone jako miejsce przyjazne („luba Trezena”), gdzie Hipolit spędził dzieciństwo, następnie jako wrogie, w którym nie może zostać (od czasu pojawienia się Fedry, a także ze względu na obecność Arycji). Miejsce akcji dramatu nie zmieni się do końca.

Czas akcji

Jedyna informacja o czasie wydarzeń dotyczy Tezeusza – od pół roku przebywa on poza Trezeną. Warstwa językowa

• Budowa dialogu:
  – pytania retoryczne (pełnią tutaj funkcję impresywną),
  – wyliczenia.

• Funkcje dialogu:
  – charakteryzuje bohaterów,
  – ukazuje panujące między nimi relacje.

Styl

Kunsztowne, retoryczne wypowiedzi, składające się głównie z pytań bohaterów, zastępują gesty. Język jest podniosły, poetycki (nagromadzenie epitetów, np. określających emocje Hipolita).

Postacie

Hipolit – nie potrafi dorównać swemu ojcu jako wojownikowi i pogromcy potworów, jednak mimo swego niezłomnemu charakterowi zapałał miłością; odziedziczył cechy ojca, lecz są one u niego wyraźnie słabsze. Jego miłość do Arycji jest źródłem wstydu, ponieważ zaprzecza jego niezłomności, a ponadto Arycja jest przedstawicielką wrogiego rodu i miłość do niej wzbudziłaby gniew Tezeusza.

Teramenes – w dzieciństwie opiekun Hipolita i jego sługa.

Fedra – córka Minosa i Pazyfae, siostra Ariadny (porzuconej przez Tezeusza); jest wroga Hipolitowi, dręczy ją jakaś ukryta troska, jest bliska śmierci.

Tezeusz – charakteryzują go dwa rodzaje czynów:

• czyny bohaterskie dokonane pod wpływem Neptuna (walka z potworami),

• i mniej chwalebne, dokonane pod wpływem Wenus (liczne romanse).

Arycja – pochodzi z wrogiego Tezeuszowi rodu Pallantydów.

R2IRPZyjMmYr8

Ilustracja przedstawia scenę teatralną i dwóch rozmawiających ze sobą mężczyzn. Jeden stoi w centralnym miejscu, drugi po lewej stronie odwrócony tyłem do widza. Mężczyzna po prawej ubrany jest w koszulę z długim rękawem, zapinaną na guziki, na którą założoną ma dłuższą, czarną kamizelę. Na nogach ma spodnie z szerokimi ściągaczami w nogawkach. Na spodnie ma nałożoną skórzaną, plisowaną spódnicę, sięgającą do kolan. Mężczyzna żywo gestykuluje, prawą rękę ma uniesioną do góry. Twarz ma młodzieńczą z lekkim zarostem na brodzie i pod nosem. Włosy ma ciemne, krótkie. Mężczyzna po prawej stoi tyłem, nie widać jego twarzy, ma krótkie włosy, ubrany jest w spodnie o długości 3/4 i pelerynę w kratę. Na nogach ma czarne glany.

Akcja

Analizowana scena pełni funkcję ekspozycji – prawdziwa przyczyna decyzji Hipolita jest ujawniana stopniowo, podczas rozmowy z Teramenesem. Hipolit zwierza się z zamiaru opuszczenia Trezeny, podając jako powód pragnienie odnalezienia Tezeusza, który od pół roku przebywa z dala od miasta. Teramenesowi zamiar ten wydaje się dziwny i próbuje odwieść od niego Hipolita. W końcu skłania go do wyjawienia prawdziwego zamiaru – Hipolit, który dotychczas opierał się uczuciom, zakochał się.

Taki sposób budowy dialogu Hipolita i Teramenesa:

• służy charakterystyce bohaterów,

• ukazuje panujące między nimi relacje,

• wprowadza główny temat utworu – nieszczęśliwą, niemożliwą do spełnienia, występną miłość.

Cechy gatunku

Zasada stosowności – wysoki styl tragedii, wiersz. Tematyka mitologiczna.

Podsumowanie analizy sceny 3 aktu I dramatu

Czas akcji

Jedność czasu wiąże się z ograniczeniem akcji do kulminacyjnego momentu fabuły zaczerpniętej z mitologii. Specyfi czna konstrukcja akcji sprawia, że czas jest zatrzymany, bohaterowie są więźniami teraźniejszości, a wszelkie zmiany jedynie odwlekają powzięte przez nich zamiary i ostateczną katastrofę.

Postacie

Fedra:

• jest postacią zbudowaną na zasadzie kontrastu – szlachetność i wzniosłość łączy się u niej z występną namiętnością,

• wyróżnia się siłą swych namiętności, a jednocześnie jasną świadomością ich występnego charakteru,

• mimo świadomości własnych uczuć Fedra nie jest w stanie nad nimi zapanować. TragizmtragizmTragizm Fedry wynika z wewnętrznego rozdarcia między miłością do Hipolita a poczuciem winy, wynikającym ze świadomości, że uczucie to jest grzeszne. Tragedia bohaterki rozgrywa się w jej sumieniu. Namiętność i wyrzuty sumienia sprawiają, że Fedra jest zupełnie bezwolna, nie potrafi zapanować nad sobą. Jej życie jest odwlekaniem aktu samobójstwa, które ma przynieść ukojenie w cierpieniu i oczyszczenie z grzechu, jakim jest hańbiąca miłość do pasierba.

Warstwa słowna

Dialogi zbudowane są z ciągów pytań lub zdań wykrzyknikowych; dialogi mają charakter dyskusyjny. Enona przekonuje Fedrę do wyznania przyczyny dręczącego ją cierpienia, co będzie miało konsekwencje dla dalszych wydarzeń. Opowiadanie Fedry jest dłuższą relacją przedstawiającą nie tylko dzieje jej uczucia do Hipolita, ale mającą charakter introspekcji ukazującej wewnętrzną walkę bohaterki między miłością a poczuciem winy. Charakteryzuje Fedrę, ukazując bogatą skalę jej wewnętrznych przeżyć, służy analizie psychologicznej. Racine, chociaż ukazuje gwałtowne namiętności, nie przedstawia ich jednak wprost, lecz poddaje je kunsztownemu artystycznemu przetworzeniu, co było cechą ówczesnego stylu préciosité (fr. wykwintność), który pojawiał się w tzw. powieści wykwintnej (m.in. Astrea Honoré d’Urfé i Klelia Madeleine de Scudéry). Styl ten służył analizowaniu zjawisk psychologicznych, zwłaszcza uczuć, które były idealizowane. Jest to styl jednocześnie abstrakcyjny i zmysłowy, pełen paradoksów, kontrastowych obrazów antytezantytezaantytez; gwałtowne emocje zostały ukazane w zracjonalizowanej, zdyscyplinowanej formie.

Główne cechy stylu Racine’a

• częste pojawianie się czasownika „widzieć” (fr. voir), oznaczającego widzenie i rozumienie; widzenie jest równoznaczne z poznaniem, z wiedzą, a także z namiętnością; bycie widzianym wiąże się natomiast z poczuciem winy i wstydu,

• łagodzenie gwałtownych emocji przez przerywanie pełnego uczuć toku wypowiedzi analizami i ocenami intelektualnymi; wybuchy emocji są tłumione intelektualną analizą,

• styl paradoksalny, oksymorony (np. „gorzka nagroda”) służące ukazaniu tego, co w naturze wydaje się być nienaturalne, sprzeczne z nią, Metaforyka, którą posłużył się autor, ukazuje miłość jako chorobę, cierpienie, siłę obezwładniającą bohaterkę, która nie potrafi żyć.

Akcja

Najważniejsze wydarzenie, czyli moment zakochania się Fedry w Hipolicie, zostało umieszczone w przedakcji. Akcję ograniczono do kulminacyjnego momentu fabuły zaczerpniętej z mitologii. Scena uzupełnia ekspozycję o charakterystykę Fedry i Enony. Wyznanie Fedry ma konsekwencje dla rozwoju wydarzeń.

Cechy gatunku

Miłość jest najważniejszym elementem sytuacji tragicznej – gwałtowne namiętności są naruszeniem ładu i harmonii w świecie i w duszy ludzkiej. Zachodzi tu fundamentalny konflikt pomiędzy racjami sumienia a nieuporządkowaniem namiętności. Pierwsze jest domeną racjonalnego wyboru, drugie zaś – spontanicznego przymusu. Wiąże się to ze wspominanym jansenizmem, postawą wyznawaną przez Racine'a.

R1ebKniYWwFcC

Ilustracja przedstawia scenę teatralną i kobietę leżącą na podłodze, przy której siedzi druga kobieta i ją podtrzymuje. Kobieta leży na boku, podpiera się na lewej ręce, prawą ma położoną wzdłuż ciała. Włosy ma ciemne, zaczesane do tyłu, odsłonięte czoło. Na twarzy ma grymas bólu. Ubrana jest w suknie w kolorze bordo. Na szyi ma złote naszyjniki. Leżącą podtrzymuje druga kobieta z długimi blond włosami, zaczesanymi gładko z tyłu głowy. Kobieta ubrana jest w czarną bluzkę. Kobieta ma długie kolczyki. Na jej twarzy widać grymas, kobieta coś mówi.

Słownik