Autor: Krzysztof Kowaluk

Przedmiot: Wiedza o społeczeństwie

Temat: Formy rządów w ramach systemów parlamentarnych

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony

VIII. Modele sprawowania władzy.

Uczeń:

4) charakteryzuje systemy polityczne oparte na współpracy legislatywy i egzekutywy – parlamentarno‑gabinetowy (na przykładzie Zjednoczonego Królestwa Wielkiej Brytanii i Irlandii Północnej) i kanclerski (na przykładzie Republiki Federalnej Niemiec); wykazuje, że elementy tych systemów obowiązują w Rzeczypospolitej Polskiej;

6) charakteryzuje systemy polityczne z zachwianym podziałem władzy – parlamentarno‑komitetowy/rządy konwentu (na przykładzie Konfederacji Szwajcarii) i superprezydencki (na przykładzie Federacji Rosyjskiej); przedstawia instytucjonalne warunki funkcjonowania demokracji w takich systemach.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• przedstawia zasady systemu parlamentarnego;

• przedstawia zasady systemu rządów zgromadzenia;

• wyjaśnia historyczne uwarunkowania różnych form rządów.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• lekcja odwrócona.

Metody i techniki nauczania:

• burza mózgów;

• debata oksfordzka.

Formy zajęć:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Uczniowie zapoznają się z e‑materiałem, aby aktywnie uczestniczyć w debacie oksfordzkiej.

Faza wstępna

1. Nauczyciel zwraca uwagę na konflikt wartości, z którym muszą się zmierzyć architekci systemów politycznych – konflikt między społeczną kontrolą władz a stabilnością polityczną państwa. Przywołuje przykład Republiki Weimarskiej oraz Republiki Federalnej Niemiec, a także faszystowskich Włoch oraz powojennej Republiki Włoskiej (lub inne kraje, które musiały się zmierzyć z tym dylematem).

2. Zostaje przedstawiony przedmiot zajęć oraz jego cel.

Faza realizacyjna

1. Rozpoczynają się przygotowania do debaty oksfordzkiej na temat: „Model kanclerski czy parlamentarno‑gabinetowy? Jaka forma rządów najbardziej sprzyja demokracji?”. Uczniowie wybierają osobę prowadzącą oraz sekretarza obrad. Wylosowani „zwolennicy” modelu kanclerskiego siadają po jednej stronie klasy, „zwolennicy” modelu parlamentarno‑gabinetowego - po drugiej.

2. Nauczyciel przypomina zasady dyskusji i poucza prowadzącego o obowiązku ich pilnowania. Odbywa się debata. Głos zabierają - na zmianę - przedstawiciele jednej i drugiej frakcji. Debata kończy się przeprowadzeniem głosowania. Jego przedmiotem jest pytanie postawione w tytule debaty. Sekretarz obrad zlicza głosy, prowadzący ogłasza werdykt.

3. Nauczyciel przedstawia swoje uwagi dotyczące zakończonej dyskusji. Prezentuje argumenty obu stron, które powinny zostać użyte w toku dyskusji. Ocenia pracę prowadzącego obrady.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel pyta uczniów o rozwiązania prawne, jakie zostały przyjęte w polskiej konstytucji. Odbywa się krótka dyskusja w formacie burzy mózgów na temat: „Jakie elementy polskiego systemu politycznego wykazują cechy modelu kanclerskiego, a jakie - parlamentarno‑gabinetowego?”.

2. Uczniowie rozwiązują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia.

Praca domowa:

Wykonaj pozostałe ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

Mirosław Matyja, System polityczny Szwajcarii – uwarunkowania i główne instytucje, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2018, nr 1, t. XXV.

Michał Wallner, Podziały i typologie systemów parlamentarnych: zagadnienia metodologiczne, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska” 2014, t. XXI/2.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film może zostać wykorzystany przez uczniów indywidualnie lub podczas zajęć w charakterze podsumowania.