Autor: Anna Grabarczyk

Temat: „Jak możecie się porozumieć z oceanem, jeżeli nie potraficie już tego uczynić między sobą?” – Solaris i filozofia Stanisława Lema

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

• zrozumie, na czym polega problem z definiowaniem, czym jest fantastyka naukowa;

• dokona charakterystyki planety Solaris;

• przeanalizuje wybrane fragmenty Solaris Stanisława Lema;

• omówi wybrane problemy filozoficzne zawarte w Solaris.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Uczniowie przygotowują się do odpowiedzi na pytania dotyczące literatury fantastycznonaukowej. Przygotowują informacje na temat tego, czym się ona charakteryzuje, jakie można wyróżnić elementy typowe dla tego typu literatury, jakie cele przyświecają autorom piszącym science fiction, kim jest odbiorca tego typu literatury i czego w niej szuka.

2. Chętna osoba przygotowuje szczegółową definicję literatury fantastycznonaukowej.

Faza wprowadzająca:

1. Chętny uczeń podaje definicję literatury fantastycznonaukowej. Pozostałe osoby mogą sporządzić krótką notatkę.

2. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”.

3. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie przeprowadzają dyskusję związaną z pytaniami podanymi w ramach pracy przed lekcją. Nauczyciel moderuje dyskusję.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na kilkuosobowe grupy. Rozdaje zespołom po jednym fragmencie powieści Solaris (np. z ćwiczeń 4‑7 zamieszczonych w sekcji „Sprawdź się”). Każda grupa ma za zadanie wyjaśnić, jakie elementy występujące w podanym fragmencie sugerują, że całość pochodzi z tekstu science fiction. Po wyznaczonym czasie uczniowie odczytują odpowiedzi.

3. Uczniowie zapoznają się z animacją i w parach opisują najważniejsze cechy planety Solaris. Następnie wyjaśniają, czym jest ocean otaczający planetę i dlaczego budził on tak wiele kontrowersji w środowisku naukowym.

4. Uczniowie przechodzą do sekcji „Sprawdź się”. Indywidualnie wykonują ćwiczenia wskazane przez nauczyciela. Prowadzący zajęcia weryfikuje poprawność odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie zostają podzieleni na kilkuosobowe zespoły. Ich zadaniem jest, korzystając z telefonów z dostępem do internetu, znalezienie informacji na temat tego, czym jest blurb, zapoznanie się z przykładowymi blurbami, a następnie napisanie blurba zachęcającego do sięgnięcia po książkę Solaris.

2. Nauczyciel odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu.

Praca domowa:

1. Ćwiczenie 8 z e‑materiału.
   Napisz esej, w którym zinterpretujesz poniższy cytat z Solaris.
   Stanisław Lem
   Solaris
   Jak możecie się porozumieć z oceanem, jeżeli nie potraficie już tego uczynić między sobą?
   Źródło: Stanisław Lem, Solaris, Kraków 2022, s. 37.

Materiały pomocnicze:

• https://solaris.lem.pl/ - oficjalny serwis poświęcony twórczości Stanisława Lema

• Andrzej Stoff, Powieści fantastyczno‑naukowe Stanisława Lema, Toruń 1983.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Animacja” do podsumowania lekcji.